İçerik Başlıkları
- 1 E Haciz İşleminin Hukuki Dayanağı
- 2 Hukuka Aykırı Olarak Gerçekleştirilen E Haciz İşlemleri
- 2.1 Mükellefe Ödeme Emri Tebliğ Edilmeden Haciz İşlemine Başlanılması
- 2.2 Malvarlığıyla İlgili Herhangi Bir Tespit Yapılmadan E Haciz Yapılması
- 2.3 Bankada Yer Alan Mevduatların Tamamına Haciz Konulması
- 2.4 Banka hesabındaki E haciz işleminin sürekli tutulması
- 2.5 Emekli Maaşı Hesaplarına E Haciz Konulması
- 3 E Haciz Sorgulama
- 4 E Haciz Kaldırma
- 5 E Haciz Kaldırma Davası Emsal Yargı Kararları
- 6 Sonuç
E Haciz Kaldırma Nedir?
Vergi Daireleri tarafından uygulanmakta e haciz işlemlerinden biriside, vergi mükelleflerinin banka hesaplarına haciz konulmasıdır. Kamu alacaklarının hızlı bir şekilde tahsil edilmesi, takip masraflarının ve ilgili idari kurumların iş yükünün azaltılması, zaman tasarrufu sağlanması ve haciz işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi amacıyla e haciz projesi geliştirilmiştir. Buna göre, üçüncü kişilerin sahip olduğu varlıkların elektronik ortamda haczine olanak sağlayacak yasal düzenlemeler yapılmış, projenin paydaşları olan bankalarla görüşmeler başlatılmış ve proje altyapısı oluşturulmuştur.
E Haciz İşleminin Hukuki Dayanağı
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 79. maddesi ile e-haciz uygulamasının yasal zemini oluşturulmuştur. Ödeme süresi içinde ödenmeyen kamu alacaklarının cebren tahsili veya alacağın tahsil güvencesinin sağlanması amacıyla tahsil daireleri tarafından alınan haciz ve ihtiyati haciz kararları temel alınarak borçlunun bankalar nezdindeki hak ve alacakları da haczedilmektedir.
6183 sayılı Kanunun 62. maddesinde, borçlunun mal bildiriminde belirtilen veya tahsil dairesince tespit edilen borçlu veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile gayrimenkullerinden, alacak ve haklarından, amme alacağına yetecek miktarının tahsil dairesince haczedileceği belirtilmiştir. Elektronik haciz ile ilgili ikincil hukuksal düzenlemeler Seri: A Sıra: 1 nolu Tahsilât genel Tebliğinde yapılmıştır.
E haciz sistemi, haciz sürecini hızlandırmak ve takip işlemlerini etkin bir şekilde yürütmek amacıyla geliştirilmiştir. Ancak, bu amaçla hukuka aykırı uygulamalardan kaçınılmalıdır. Kişinin hak ve borçlarının bulunduğu bankalar belirlenip e haciz uygulaması sadece bu hesaplara yönelik olarak gerçekleştirilmelidir. Borç miktarı kadar haciz yapılmalıdır ve borç miktarından fazla haciz uygulamaları hızla kaldırılmalıdır.
Hukuka Aykırı Olarak Gerçekleştirilen E Haciz İşlemleri
E-haciz uygulamasının başlaması ve yaygınlaşmasıyla birlikte bazı ortaya çıkan bazı hukuka aykırı uygulamalar aşağıda sıralanmıştır:
Mükellefe Ödeme Emri Tebliğ Edilmeden Haciz İşlemine Başlanılması
E haciz uygulamasında yaşanan bir sıkıntı, banka hesaplarına haciz uygulanırken mükellefe ödeme emri tebliğ edilmeden haciz işlemine başlanılmasıdır. Vergi Usul Kanunu’nun 93. maddesine göre, vergilendirmeyi ilgilendiren ve hüküm ifade eden bütün evraklar mükellefe tebliğ edilmelidir. Mükellefin, adına yapılan işlemlerden haberdar olabilmesi ve haklarını koruyabilmesi için bu bilgilere tebliğ yoluyla ulaşması gerekmektedir. 6183 sayılı Kanun kapsamında düzenlenen ödeme emirlerinin de mükellefe tebliğ edilmesi esastır. Ödeme emri tebliğ edilmeden haciz işlemine başlanması durumunda, mükellefler için büyük bir sorun oluşmaktadır. Kredi çekmek, çek veya senet ödemek veya nakit ihtiyacını gidermek için bankaya giden mükellef, e haciz şokuyla karşı karşıya kalabilmektedir.
Malvarlığıyla İlgili Herhangi Bir Tespit Yapılmadan E Haciz Yapılması
Uygulamada yaşanan diğer bir sorun ise, vergi dairelerinin alacak miktarıyla, malvarlığıyla ilgili herhangi bir tespit yapmadan e haciz uygulamalarıdır. Bu şekilde araştırma yapılmadan uygulanan hacizlerin hukuka aykırıdır. Danıştay kararları da bu yöndedir.
Borç Ödendiği Halde E Haciz Kaldırma Yapılmaması
Mükellefler borçlarını ödediklerinde bu bilgi vergi dairesi kayıtlarına anlık olarak geçer. Ancak haciz işleminin kaldırılması yetkisi, her durumda vergi dairesine aittir. Bu nedenle, ödeme işlemi sonrasında otomatik olarak e haciz kaldırma işlemi gerçekleşmez.
Vergi dairesi yetkilileri, haciz uyguladıkları mükelleflerin düzenli olarak sistem üzerinden kontrol ederek borcunu ödemiş olanların e haciz kaldırma işlemleri yapılmalıdır. Bu işlem, tüm vergi dairesi mükellefleri için toplu olarak gerçekleştirilebilir. Bu tür işlemlerin zamanında yapılmadığı durumlarda, vergi dairelerinde mükelleflerin mağdur olabilmektedir.
Bankada Yer Alan Mevduatların Tamamına Haciz Konulması
E haciz kaldırma işlemlerinde yaşanan diğer bir sorun da; mükelleflerin bankada bulunan paralarının tamamına haciz konulmuş gibi banka tarafından işlem yapılması ve gelecekte hesaba yatacak paralar için de haciz uygulanmasıdır. Örneğin, mükellefler vergi dairesine 5.000 TL borcu olduğu halde banka mevduatında bulunan 500.000 TL’ye bloke konulduğundan şikayet edebilmektedir. Bu durumda sorun, vergi dairesinden ziyade bankanın uygulamasından kaynaklanmaktadır.
Banka, kamu alacağını aşan tutardaki parayı bile bazen mükelleflere vermeyebilir veya gelecekte hesaba yatacak paralara bile haciz uygulayabilir. Ancak haciz bildirisinin tebliğ edildiği tarihte mükellefin banka hesabında para varsa haciz işlemi uygulanmalıdır. Mükellefin hesabına daha sonraki tarihlerde yatırılacak paralar için tebliğ edilen haciz bildirisi geçerli olmayacaktır. Vergi dairesi, her defasında yeni bir haciz bildirisi düzenlemek suretiyle haciz işlemini tekrar gerçekleştirebilir.
Banka hesabındaki E haciz işleminin sürekli tutulması
Sıfır bakiyeli hesaplara e-haciz getirilemez. Eğer böyle bir durum yaşanırsa, aynı gün içinde bu e-haciz iptal edilmelidir.
E-haciz süresi sadece bir gündür. Sonsuza kadar devam ettirilemez. Ertesi gün hesapların tekrar aktif hale getirilmesi veya getirilmesi gerekmektedir.
Emekli Maaşı Hesaplarına E Haciz Konulması
Sigortalılar ve hak sahiplerinin gelirleri, aylık maaş ve ödenekleriyle sağlık hizmeti sağlayanların umumi sağlık sigortası hükümleri uygulaması sonucu kurum nezdinde doğan alacakların, devir ve temlik edilemeyeceği, gelir aylık ve ödeneklerin 88. maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemeyeceği, bu kapsama giren gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesi ile ilgili taleplerin, borçlunun muvafakati bulunmaması durumunda icra müdürü tarafından 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. Maddesi uyarınca reddedileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla emekli maaşı hesaplarına konulan e haciz işlemleri hukuka aykırıdır.
Benzer bir şekilde çalışan maaşlarına da %25 üzerinde e haciz konulması hukuka aykırılık teşkil edecektir.
E Haciz Sorgulama
E haciz kaldırma işleminden önce E-devlet sistemi üzerinden e haciz sorgulama işlemi yapılabilir. E haciz sorgulama yapmak için tıklayınız. Eğer sorgulama sonucunda e haciz varlığı tespit edilirse, “e haciz nasıl kaldırılır?” konusu gündeme gelecektir
E Haciz Kaldırma
E haciz işlemi banka tarafından hatalı olarak uygulanmışsa, öncelikle bankaya e haciz kaldırma dilekçesi verilmelidir. Bu dilekçede e haciz işleminin banka tarafından hukuka aykırı şekilde uygulandığı belirtilmeli ve e haciz kaldırma işleminin yapılması talep edilmelidir. Banka e haciz kaldırma dilekçesi neticesinde haczi kaldırmazsa vergi dairesine müracaat etmek gerekir.
E haciz işlemi ve bu işleme dayanak borç eğer hukuka uygun olarak tespit edilmişse, e haciz kaldırma işlemi için borcun ödenmesi gerekir. Vergi dairesi ile anlaşarak borcun yapılandırılması veya taksitlendirilmesi halinde de e haciz geçici olarak kaldırılabilir. Hata düzeltme, uzlaşma veya af gibi durumlarda da vergi borcu silinebileceğinden, söz konusu borca dayanak işlemler için e haciz kaldırma işlemi yapılması gerekmektedir.
E haciz konusu borç tahakkukunun veya e haciz işleminin hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa, e haciz kaldırma işlemi için öncelikle vergi dairesine e haciz kaldırma dilekçesi verilmelidir. Vergi dairesi bu dilekçeye 30 gün içinde cevap vermez veya olumsuz cevap verirse, e haciz kaldırma için Vergi Mahkemesi nezdinde e haciz kaldırma davası açılması gerekir. Dava sonucunda işlem iptal edilirse, e haciz kaldırma işlemi yapılacaktır.
E Haciz Kaldırma Davası Emsal Yargı Kararları
“Usulsüz olarak tebliğ edilen ihbarnameler sonrasında düzenlenen … tarih ve … sayılı ödeme emrine dayanılarak tesis edilen e-haciz işleminde ve davanın bu kısım yönünden reddine karar veren Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.” (Danıştay 9. Daire, Esas No: 2018/2570, Karar No: 2021/3240)
“Davacının Kanuni Temsilcisi Olduğu Şirket Tarafından 6111 S.K. Uyarınca Vergi Borcunun Yapılandırılması Sonucu Yapılandırılan Kamu Borcunun Ödenmemesi Halinde Yeni Bir Hukuki Durum Oluştuğu – 6111 S.K Uyarınca Belirlenip Ödenmeyen Tutarlar Üzerinden Amme Alacağının Takip ve Tahsil Edilmesi İçin Öncelikle Şirket Adına Ödeme Emri Düzenlenmesi Gerektiği Gözetilmeden Davacı Adına Uygulanan E-Haciz İşleminde Hukuka Uyarlık Bulunmadığı ” (Konya Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi 2020/514 E. 2020/553 K.)
“Ödenmeyen Vergi Borçlarının Tahsili Amacıyla Banka Hesabına Uygulanan Haciz İşlemi Sebebiyle Serbest Avukat Olarak Çalışan Davacının UYAP’a Tanımlı Olduğu Anlaşılan Hesabına Yatırılan Paralara Yönelik Davalı İdarece Hiçbir Ayrıştırma ve Araştırma Yapılmaksızın Doğrudan Uygulanan E-Haciz İşleminin İsabetsiz Olduğu” (İzmir Bölge İdare Mahkemesi 2. Vergi Dava Dairesi 2017/687 E. 2017/749 K.)
Sonuç
Vergi daireleri tarafından gerçekleştirilen işlem her ne kadar e haciz adıyla anılsa da, temelde gerçekleştirilen işlem bir hacizdir. Haciz talebinde bulunabilmek için ilgili şartların (örneğin ödeme emri gönderilmesi, mal bildiriminde bulunulması gibi) sağlanması gerekmektedir. Hukuka aykırı şekilde e haciz kaldırma işlemi yapılmadığı zaman, hızlıca Vergi Mahkemesinde dava açılması gerekmektedir.