Giriş
Huzur Hakkı ödemeleri, anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerine ve limited şirketlerde müdür sıfatına sahip ortaklar ile müdür olmayan ortaklara yönelik olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bu çalışmada, şirket ortaklarına ödenen huzur haklarına Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendi kapsamında asgari ücret istisnasının uygulanıp uygulanmayacağı konusu ele alınacaktır.
Huzur Hakkı Ödemelerinde Asgari Ücret İstisnası
Huzur hakkı kavramı, iş dünyasında giderek daha fazla kullanılan bir terimdir. Temelde, huzur hakkı, belirli pozisyonlardaki kişilere şirket içinde yapılan bir ödeme olarak tanımlanabilir. Şirket içinde üst düzey yetkililerin aldığı önemli kararların sonuçları genellikle büyük olmaktadır. Bu nedenle, bu tür durumlarda yetkililerin aldıkları kararlardan doğacak olumsuz etkileri en aza indirme ve kendilerini koruma isteği oldukça doğaldır.
Huzur hakkı, bu tür durumlar için bir çözüm olarak ortaya çıkmaktadır. Şirketin üst düzey yetkilileri, yönetim kurulu üyeleri, müdürler ve diğer yetkililer, şirketin alınan kararlarından kaynaklanabilecek olumsuz durumlardan korunmak amacıyla maddi bir ödeme olan huzur hakkını alırlar. Türk Ticaret Kanunu’nun 6102 sayılı 394. maddesine göre, “Yönetim kurulu üyelerine, tutarı esas sözleşme veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kârdan pay ödenebilir” hükmüyle huzur hakkına yer verilmiştir. Huzur hakkı, söz konusu kişilerin üstlendikleri sorumlulukların bir karşılığı olarak ödenen maddi bir gelir ve hak olarak kabul edilmektedir. Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerine ve limited şirketlerde müdür sıfatına sahip ortaklara, aynı zamanda müdür olmayan ortaklara da huzur hakkı ödemesi yapılabilir.
27.01.2022 tarihli ve 31732 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 319 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde gerekli açıklamalar ve uygulamaya ilişkin örneklere yer verilmiştir. Söz konusu Tebliğin; “İstisnanın kapsamı ve uygulaması“ başlıklı 4. maddesinde,
“…
(5) Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, maaş ödemesinin yanı sıra aynı dönemde yapılan ve ücret olarak değerlendirilen prim, ikramiye, huzur hakkı, mesai ücreti, döner sermaye ücreti, ek ders ücreti gibi ödemeler de dikkate alınmak suretiyle kümülatif matrah esas alınarak vergilendirme yapılmaktadır. İlgili dönemlerde uygulanan indirim ve istisnalar bu ödemelerin toplamına bir kez uygulanmaktadır. Dolayısıyla ilgili ayda yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerin toplamına anılan istisnanın bir kez uygulanması gerekmektedir.
(6) 193 sayılı Kanun’un 61. maddesinin üçüncü fıkrasında, bu Kanun’un uygulamasında ücret sayılan ödemeler düzenlenmiştir. Aynı Kanun’un 62. maddesinde, işverenler hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları kapsamında çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmış ve 61. maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ücret sayılan ödemeleri yapanlar da bu Kanunda yazılan ödevleri yerine getirmek bakımından işveren olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla, yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen
huzur hakkı, bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine, sporculara yapılan ödemeler gibi ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde, Kanun’un 23. maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisnanın uygulanması mümkündür.
(7) Yapılan düzenleme ile 01.01.2022 tarihinden itibaren 193 sayılı Kanun’un 32. maddesinde düzenlemiş bulunan asgari geçim indirimi uygulaması kaldırıldığından bu tarihten itibaren yapılan ücret ödemelerinde asgari geçim indirimi uygulanmayacaktır….” ,
“Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda istisnanın uygulanması” başlıklı 7. maddesinde, “(1) Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, istisna uygulaması, sadece en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Söz konusu işverene bu durumu bildirme yükümlülüğü hizmet erbabına aittir. Birden fazla işverenden aynı tutarda ücret alındığı durumda, istisnayı uygulayacak olan işvereni hizmet erbabı kendisi belirleyecektir. İstisnadan faydalanılan işverende, istisnanın tamamından faydalanılamaması durumunda kalan tutar için diğer işverende istisnadan faydalanılması mümkün değildir.”
açıklamalarına yer verilmiştir. Bolu Defterdarlığının 18.05.2023 tarih ve E-68509125-120.03[2022/18]-10124 sayılı özelgesinde, huzur hakkı ödemelerinde asgari ücret istinası uygulanabileceği belirtilmiştir.
Özetle, ücret sınıfına dahil edilen huzur hakkı ödemelerine, Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde yer alan gelir vergisi istisnası ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tabloda bulunan damga vergisi istisnasının uygulanması mümkündür. Ancak, huzur hakkı ödemesinin alındığı dönemde şirket ortaklarına birden fazla işverenden ücret geliri elde etmeleri durumunda, asgari ücret istisnasının sadece en yüksek ücret gelirine uygulanabileceği açıktır.
Sonuç
Huzur hakkı ödemeleri vergi uygulamasında ücret olarak kabul edilir ve dolayısıyla gelir vergisi tevkifatına tabi tutulur. Bu ödemelere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde yer alan gelir vergisi istisnası ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tabloda bulunan damga vergisi istisnasının uygulanması mümkündür.
Son olarak vurgulamak gerekir ki, huzur hakkı ödemesinin alındığı dönemde şirket ortaklarına birden fazla işverenden ücret geliri sağlanması durumunda, asgari ücret istisnasının sadece en yüksek ücret gelirine uygulanması gerekmektedir.
