İş Kazası Rücu Davası
İş kazaları ve meslek hastalıkları, ülkemiz de dahil olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkede ciddi birer sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu, bu tür durumlarla karşılaşıldığında sigortalılara sağlık hizmet bedellerini üstlenmekte, geçici iş göremezlik ödemelerini yapmakta ve belirli koşullar sağlandığında aylık gelir bağlamaktadır. Bununla birlikte, olayın gerçekleşmesinde sigortalının, işverenin veya üçüncü şahısların herhangi bir kusuru veya kasıt olduğu durumlarda, söz konusu sigortalılık hükümleri doğrultusunda yapılan ödemeler ve bağlanan gelirler, kusurlu taraflara geri alınabilmektedir.
Bu yazıda iş kazaları ve meslek hastalıkları vakalarında sigortalılara ve hak sahiplerine yapılan ödemeler ile bağlanan gelirlerin, taraflardan iş kazası rücu davası yoluyla tahsilat konsunun ele alınması amaçlanmıştır.
İş Kazası Nedir? Meslek Hastalığı Nedir?
Vakaların iş kazası veya meslek hastalığı olup olmadığının belirlenmesi, sigortalının meslekte kazanma gücünün belirlenmesi işlemleri, işverenin, sigortalının ve üçüncü şahısların kusur oranlarının belirlenmesi oldukça kritik öneme sahiptir.
İş kazası, İş Kanunu’nun 4. maddesinin (a) bendi kapsamında çalışan sigortalının iş yerinde iken, işveren tarafından yürütülen bir iş nedeniyle görevlendirilmesi sonucunda gerçekleşen, asıl işini yapmadığı zaman dilimlerini de içeren, emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek amacıyla ayrıldığı zamanları da kapsayan olaylardır. Ayrıca işveren tarafından sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş-geliş sırasında meydana gelen ve sigortalının “bedenen” veya “ruhen” zarar görmesine neden olan olaylar da iş kazası olarak değerlendirilir.
Meslek hastalığı ise, sigortalının çalıştığı işin doğası gereği tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları nedeniyle geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik durumlarıdır.
İş kazaları ve meslek hastalıkları vakalarında, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılacak ödemelerin ve bağlanan gelirlerin başlangıç tarihindeki ilk sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve eğer kusurlu ise onları çalıştıranlara rücu edilir.
İş Kazası Rücu Davası Nedir?
Sigortalı çalıştırılmaya başlandığının veya yeniden işe alınan sigortalıların süresi içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda, bildirgenin sonradan verildiği veya işçi çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda zarar gören işçiye veya hak sahibi kişilere SGK tarafından yapılan ve ileride yapılması gereken her türlü giderlerin tutarı ile gelir bağlanması durumunda hesap edilecek sermaye değeri tutarı için, işverenin sorumluluk durumu ve kusuruna bakılmaksızın rücu edilir. Bu durum işverenin “Kusursuz Sorumluluğu” olarak adlandırılır.
Bu nedenle, kusur oranları, tespitlere ve hakkaniyet ilkesine dayanarak adil bir şekilde belirlenmelidir. Kusur değerlendirmesi yapılırken, her olayın özgün nitelikleri, olayın nasıl gerçekleştiği, olayın meydana geldiği zaman, kazaya uğrayanın sosyal koruma ihtiyacı olup olmadığı, cinsiyeti, yaşı, eğitim seviyesi, diğer koşullar gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Kusur oranlarının belirlenmesinde değişkenlik olabileceği göz ardı edilmemelidir.
Kurum, iş kazası ve meslek hastalığı sonucu sigortalılara ve hak sahiplerine sağlık hizmetlerinden yararlanma, geçici iş göremezlik ödeneği ödeme ve belirli koşulların sağlanması durumunda gelir veya aylık bağlama sorumluluğunu üstlenir. Ancak, olayın gerçekleşmesinde sigortalının, işverenin veya üçüncü kişilerin kusuru veya kasıt olduğunun belirlenmesi durumunda, yukarıda sayılan sigortalılık halleri nedeniyle sigortalı ve hak sahiplerine yapılan ödemeler ve bağlanan gelirlerin ilk sermaye değeri, kusurlu taraflara rücu edilir. İş kazası, meslek hastalığı veya hastalığın üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmesi halinde, yapılan veya ileride yapılacak ödemeler ve bağlanan gelirlerin başlangıç tarihindeki ilk sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve eğer kusurlu ise onları çalıştıranlara rücu edilir.
Sonuç
Özellikle sigortasız çalışırken ölüm veya malûliyetle sonuçlanmış iş kazaları vakalarında işverenlerin ciddi mali yükümlülüklerle karşılaşabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, iş kazaları ve meslek hastalıklarından önce çalışanların sigortalı olması, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınması ve vakaların meydana gelmesi durumunda belirtilen süre içerisinde iş kazası ve meslek hastalığı bildirim formunun Kuruma iletilmesi, tarafların mağduriyet yaşamaması açısından son derece kritik bir öneme sahiptir. Aksi halde, yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda işverenler, sigortalılar ve üçüncü kişiler, kusur oranları ile sınırlı olmak üzere sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklı iş kazası rücu davası işlemleriyle karşılaşabilirler.
