0312 911 83 10
·
av.fatiharas@gmail.com
·
Pzt-Cuma 09:00-18:00
DANIŞMANLIK

Kripto Varlıkların Vergilendirilmesi

Kripto Paralar Nasıl Vergilendirilir?

Kripto varlıkların ortaya çıkışından bu yana en çok tartışılan konuların başında, bu varlıkların para, menkul kıymet ve emtia kategorisi içerisinde hangi sınıflandırmaya dâhil edilmesi gerektiği gelmektedir. Kripto varlıkların tanımlanması konusunda ülkeler arasında bir fikir birliği mevcut değildir. Belçika ve İtalya kripto varlıkları “para” olarak nitelendirmiştir. İngiltere, Fransa, İspanya ve İsviçre gibi ülkeler ise kripto varlıkları, “gayrimaddi varlık” olarak nitelendirmiştir. Kanada ve Çin ise kripto varlıkları “emtia” olarak kabul etmiştir.

Türk vergi mevzuatında bu varlıkların kullanımlarına yönelik net bir düzenleme bulunmamasına rağmen elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi yönünde yasal bir engel bulunmamaktadır.  Vergi Usul Kanunu’nun 9. maddesindeki “Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş bulunması mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu kaldırmaz.” hükmünden de anlaşılacağı üzere, kripto varlık kullanımlarından elde edilen gelirler Türk Vergi Sisteminde ilgili kazanç unsurları arasına girmesi halinde vergilendirilmelidir. Dijital ortamda yapılan kripto varlık kullanımları faaliyetlerinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik getirilecek düzenlemelerle hem vergi mükellefleri arasında vergi adaleti sağlanmalı hem de ekonomik ve teknolojik gelişmelerle vergisel düzenlemeler uyumlaştırılmalıdır.

Kripto Varlıkların Gayri Maddi Hak Kapsamında Vergilendirilmesi

16/04/2021 tarih ve 31456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliğe” göre kripto varlıklar ; “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

Gayrimenkul Sermaye İradının düzenlendiği GVK’nun 70. maddesini 1/5 fıkrasındaki “.. sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında alanlarında elde edilmiş edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar” düzenlemesinden hareketle kripto varlıklar  gayri maddi hak olarak değerlendirilebilir.

GVK’nun mük. 80. Maddesine göre; GVK’nun 70. maddesinin 1/5 fıkrasındaki yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazancıdır. Kripto varlıkların gayri maddi hak olarak değerlendirilmesi durumunda tgerçek kişiler açısından (ticari bir organizasyon olmaması durumunda) vergileme “değer artış kazancı” hükümlerine göre yapılacaktır. Kripto varlıkların gayri maddi hak olarak değerlendirilmesi durumunda kurumlar vergisi mükellefleri açısından VUK’nun 269. maddesine göre alış bedeli ile değerleme yapılacaktır. Çünkü anılan maddeye göre gayri maddi haklar gayri menkul gibi değerlenmektedir. Kripto varlıkların alım satımı ticari bir organizasyon içerisinde devamlı olarak yapılıyorsa, söz konusu kazançlar ticari kazanç kapsamında vergiye tabi tutulacak ve KDV hesaplanması söz konusu olacaktır.

Kripto Varlıkların Emtia Kapsamında Vergilendirilmesi

Kripto varlıkları mülk olarak değerlendiren ülkeler, bunların ticaretinden elde edilen gelirlere sermaye kazanç vergisi uygulanmaktadır. Kripto varlıkların da tıpkı eşya-emtia gibi sayısının sınırlı olması, toplumda talep görmesi, arz ve talebe bağlı olarak değer taşıması, yatırım aracı olarak kullanılması yönünden bu varlıklar emtia tanımına benzemektedir. Dolayısıyla kripto varlıklar üzerinde yapılacak hukuki ve vergisel düzenlemelerin bu varlıkların dijital emtia kapsamında kabul edilip gerçekleştirilmesi de ihtimal dahilindedir.

Kripto varlık madenciliğinin bir organizasyon kapsamında üretim tesisi oluşturarak gerekli bilgisayar ekipmanları vasıtasıyla devamlı olarak yapılması halinde yapılan faaliyet ticari faaliyet olarak değerlendirilmelidir. Kripto varlık madenciliği, kişinin şahsi evinde yapılsa dahi kripto varlıkların üretim işinin bir organizasyon dâhilinde devamlı olarak yapılması durumunda kazanç, ticari amaçlı kazanç kapsamında olduğu değerlendirilebilir.

Kripto varlıkların yalnızca ödeme aracı ve itibari paraya dönüşmesi aşamasında katma değer vergisi istisnası söz konusuyken, mal ve hizmet karşılığında takas olarak kullanılması halinde ise katma değer vergisi uygulanmaktadır. Türkiye’de kripto varlık kullanımlarına yönelik getirilecek katma değer vergisi düzenlemesinde, ticari işlem ve ekonomik faaliyetin varlığı aranmalıdır. Arızi olarak yapılan kripto varlık işlemleri için katma değer vergisi istisnası olmalıdır. Kripto varlık madenciliği ve kripto varlık işlem platformlarının katma değer vergisine tabi olabilmesi için ise ticari organizasyon şekilde kurulmaları yeterlidir.

Kripto varlık kullanımlarının ticari kazanç kapsamında değerlendirilebilmesi için ticari organizasyon kapsamında devamlı olarak faaliyet yapılması gerekmektedir. Aksi halde elde edilen kazançlar diğer kazanç ve iratlar kapsamında değerlendirilecektir. Kripto varlık kullanımlarının Kripto varlık varlıklarının ticaretinde kazancın ticari kazanç ile diğer kazanç ve irat unsurları arasında hangisine dâhil olması gerektiğine ilişkin net ayrım yapılmadığı durumlarda öncelikle kripto varlık sahibinin yaptığı işlem hacmi dikkate alınmalıdır. Belirlenen işlem hacimlerinin aşağısında kalan kazançlar diğer kazanç ve irat, yukarısındakiler için ticari kazanç kapsamında değerlendirilmelidir.

Kripto varlıklarının gayri maddi nitelik arz eden dijital mal, yani emtia kapsamında Türkiye’de teslim ve hizmete konu edilmesi halinde Katma Değer Vergisi’nin uygulanması gerekecektir. Katma Değer Vergisi’nde mal ve hizmetlerin teslim ve ifa edildiği anda vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. Kripto varlık kullanımının da Katma Değer Vergisi Kanunu’nun konusuna girebilmesi için kripto varlık kullanımının Türkiye’de gerçekleştiğine ilişkin tespit yapılması gerekecektir. Ancak bu noktada bir teslimin KDV’nin konusuna girmesi için işlemin Türkiye’de yapılması gerek olduğuna göre, kripto varlık işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasının bu noktada bir tereddüt doğurabileceği değerlendirilmektedir. Kripto varlık kullanımından elde edilen kazancın KDV’ye tabi tutulabilmesi için ayrıca kripto varlık alım satım faaliyetlerinin ticari faaliyet kapsamında gerçekleştirilmesi gereklidir. Arızi olarak yapılan alım satım faaliyeti KDV’nin konusuna girmeyecektir.

Kripto varlık kullanımlarının ticari mahiyet arz etmesi halinde Katma Değer Vergisi Kanunu’nun konusuna giren bir işlem meydana gelmekle birlikte, ayrıca kripto varlık ticaretinin karşılığında varlık dışında başka bir kripto varlık varlığının edinilmesi halinde de katma değer vergisinin uygulanması gerekecektir. Örneğin; her ne kadar ülkemizde yasaklanmış olsa da kripto varlık karşılığında mal teslimi veya hizmet ifasının gerçekleştirilebilmektedir. Bu durum, Katma Değer Vergisi Kanunu’ndaki trampa kapsamına girmesinden dolayı, bu tür işlemler KDV kapsamında değerlendirilebilir.

Kripto varlıklarının intikalinde Veraset ve İntikal Vergisi konusunda açıklamalar vergi idaresi tarafından verilen bir özelgede yapılmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 23.09.2020 tarihli bir özelgesinde[1], murisin hesabında yer alan Bitcoin varlığının mirasçılara intikalinde Veraset ve İntikal Vergisi’nin olup olmadığı konusunda görüş bildirilmiştir. Görüşte, Veraset ve İntikal Vergisi’nin konusuna giren mal talebinin mülkiyete konu olabilen menkul ve gayrimenkul şeylerle mameleke girebilen bütün hakları ve alacakları ifade ettiğinin tanımlamasını yaptıktan sonra, mirasçılara intikal eden Bitcoin varlığının toplam değerinin mirasçılar tarafından Veraset ve İntikal Vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerektiği belirtilmiştir

Sonuç

Kripto varlıkların vergilendirilmesi hususunda ise yasal düzenlemeler yapılmalı, kripto para borsalarına yasal statü tanınmalıdır.  Vergilendirme konusunda kripto varlık borsalarına tevkifat yükümlülüğü getirilerek ve tevkifata tabi kazancın beyan edilmesine gerek kalmamasını sağlayacak (GVK geçici 67. md gibi) bir düzenlenme yapılması yerinde olacaktır. Yapılacak tevkifat oranın da düşük ve yüzde sıfır olarak belirlenmesi, kripto varlık alım satım işlemlerinin merkeziyetsiz borsalara kaymasını engelleyecektir. Yine vergilendirme hususlarının yasal zemine oturtulması sonucunda gelir vergisi, kurumlar vergisi, stopaj, damga vergisi ve katma değer vergisi gibi birçok farklı vergi türünde öngörülebilirlik sağlanacaktır.

11/01/2022

Av. Dr. Fatih ARAS

Kaynakça

Ahmet AYSU, Bilal ÇAKAN, Kriptopara Gelirlerinin Dijital Emtia Kapsamında Vergilendirilmesi, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 394 Temmuz 2021

ABDULKERİM EROĞLU, Kripto Paraların Vergilendirilmesi: Mevcut Uygulamalar Çerçevesinde Bir Değerlendirme, VERGİ DÜNYASI, YIL 41, 36 SAYI 485, OCAK 2022

Murat SERCEMELİ Kripto Para Birimlerinin Muhasebeleştirilmesi ve Vergilendirilmesi Finans Politik & Ekonomik Yorumlar (639) Mayıs 2018 : 33-66

[1] 23.09.2020 tarih 60938891- 120.01.02.09[GVK: 3-1]-33826 sayılı özelge.

 

Bu sitede yer alan yazıların tüm hakları saklıdır. Ancak, yazar ve site kaynağı gösterilerek alıntılanabilir. Yazılar aynen yayımlanamaz.

Bu sitede, vergi ve vergileme ile ilişkili konularda şahsi görüş ve yorumlarımıza yer verilmektedir. Sitede yer verilen bilgi veya verileri kullanımınız sonucunda ortaya çıkabilecek her türlü risk tarafınıza aittir. fatiharas.com sitesi ve yazarın söz konusu kullanımdan dolayı, (ihmalkarlık kaynaklı olanlar da dahil olmak üzere) her türlü özel, dolaylı veya arızi zararlardan ve cezai tazminattan dolayı sorumlu tutulamaz

fatih aras

Diğer Makaleler

Call Now Button