0312 911 83 10
·
av.fatiharas@gmail.com
·
Pzt-Cuma 09:00-18:00
DANIŞMANLIK

Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma

ortaklıktan çıkma

Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma

Türk Ticaret Kanunu’nun 6102 sayılı hükmünde, limited şirket ortaklarına çeşitli haklar tanınmıştır. Bu haklardan birisi de, ortaklıktan çıkmadır. Bu hak, bir ortağın şirketten zorla çıkarılmadığı, tamamen kendi özgür iradesi ve isteği doğrultusunda şirketten ayrılma yetkisini içermektedir. Ortaklıktan çıkma süreci, ayrılan ortağın tüm hak ve sorumluluklarının sona erdiği, aynı zamanda şirketle olan ilişkisinin de sona erdiği bir durumu ifade eder.

Ortaklıktan çıkma durumu, ortaklık sıfatının payın devri veya intikali yoluyla başkasına geçmediği durumlarda ortaya çıkabilir. Payın devri mümkün olan bir durumken, çıkma hakkına başvurmak istisnai bir durumdur. Şirket ortakları, kendi tek taraflı iradeleriyle limited şirketten çıkamazlar. Türk Ticaret Kanunu’nun 638. maddesi, limited şirket ortaklarının şirketten çıkma sürecini iki şekilde ele almaktadır: “şirket sözleşmesinde öngörülmesi halinde çıkma” ve “haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme kararı ile çıkma”. Bunların dışında, birleşme durumunda ortaklıktan çıkma, seçenek olarak da mümkündür. Bu çalışmada, limited şirketlerde ortaklıktan çıkma hakkı tüm detaylarıyla incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Limited Şirket Ortaklığından Nasıl Çıkılır?

Şirket Sözleşmesinde Öngörülmesi Halinde Ortaklıktan Çıkma

Türk Ticaret Kanunu’nun 638/1. maddesinde, “Şirket sözleşmesi, ortaklara şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın kullanılmasını belirli şartlara bağlayabilir.” hükmü yer almaktadır. Bu maddeye göre, şirket sözleşmesinde ortakların şirketten çıkma hakkına dair hükümler bulunabilir. Bu düzenleme, şirketin kuruluş aşamasında sözleşmeye eklenmesi kadar, sonradan yapılan değişikliklerle de sözleşmeye dahil edilebilir. Çıkma hakkının tanınması durumunda, sözleşmedeki hüküm tüm ortaklar için bağlayıcıdır. Ayrıca, çıkma hakkı, herhangi bir sebebe ve koşula bağlı olmaksızın, tek taraflı bir irade beyanıyla (koşulsuz olarak) tanımlanabilir, ya da çıkma hakkının kullanımı, şirket sözleşmesinde belirtilen bazı sebeplerin gerçekleşmesine bağlı olabilir.

Çıkma hakkının sebeplere bağlı olarak kullanılması durumu, şirket sözleşmesinde iki şekilde düzenlenebilir. Birincisi, sözleşmede sadece çıkma sebeplerinin belirtilmesidir. Bu durumda, sözleşmede belirtilen şartların gerçekleşmesiyle ortak, tek taraflı bir irade beyanıyla çıkabilir ve bu durumda şirket organlarının karar almasına gerek olmaz. İkincisi ise şirket sözleşmesinde belirtilen şartların varlığı halinde, ortağın çıkma talebinin genel kurul onayına tabi tutulmasıdır. Bu durumda, çıkma talebinin genel kurul tarafından reddedilmesi durumunda, ortak, haklı sebeplere dayanarak ortaklıktan çıkma davası açabilir.

Ayrıca, şirket sözleşmesinde çıkma hakkına ilişkin belirli süreler öngörülebilir. Örneğin, çıkma hakkının belirli bir ihbar süresine uygun kullanılması veya çıkma hakkının bir sonraki faaliyet döneminde geçerli olması gibi sınırlayıcı hükümler konulabilir.

Şirket sözleşmesinde öngörülen çıkma hakkının kullanılması, ilgili ortağın şirkete yönelik tek taraflı bir irade beyanıyla gerçekleşir. Ancak Türk Ticaret Kanunu’nda, çıkma bildirimine dair bir şekil şartı belirtilmemiştir. Bununla birlikte, ispat açısından bildirimin yazılı olarak yapılması, ilgili ortağın lehine olacaktır.

Ortaklıktan Çıkma Davası Yoluyla Ortaklıktan Çıkma

Türk Ticaret Kanunu, şirket sözleşmesinde ortaklıktan çıkma hususunun düzenlenmiş olup olmamasına bakılmaksızın, her limited şirket ortağına haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkma hakkını savunma ve dava açma yetkisi tanımıştır (md. 638/2). Haklı sebeplere dayalı çıkma hakkı, genel nitelikte kanuni bir hak olarak kabul edilir ve bu hakkın kullanımı, sözleşme ile sınırlanamaz veya ortadan kaldırılamaz; bu hak mutlak ve vazgeçilmezdir. Ancak, ortaklar bu hakkı kullanabilmek için mahkemeye başvurmak zorundadır.

Bu hüküm çerçevesinde, ortağın limited şirketten çıkabilmesi için haklı sebeplerin varlığı gerekir. Ortaklıktan çıkma davası, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde açılır. Davada, husumet şirket tüzel kişiliğine yöneltilir ve davacı ortak, iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Mahkemenin kararı kesinleşene kadar, ortaklıktan doğan hak ve borçlar devam eder. Bu süreçte ortak, genel kurula katılabilir, oy kullanabilir ve kâra iştirak edebilir. Mahkemenin kararı çıkma talebinin kabulü durumunda, artık şirket organlarının ve diğer ortakların rızasına gerek olmaksızın ortak, kararın kesinleştiği tarihte şirketten çıkmış olur.

Haklı sebebin var olup olmadığı, her somut olayın özelliğine göre mahkeme tarafından değerlendirilir. Haklı sebep, hukuki ilişkinin devamını çekilmez hale getiren ve bozucu bir yenilik doğuran bir bildirim veya dava ile hukuki ilişkiyi sona erdirmek veya değiştirmek yetkisinin adil bir şekilde kullanılmasını ifade eder. Türk Ticaret Kanunu’nda “haklı sebep” kavramı açıklanmamıştır, ancak kolektif şirketlere dair diğer maddelerde örnekler verilmiştir, bu örnekler limited şirketlere de benzer şekilde uygulanabilir.

Haklı sebep, örneğin görevin yerine getirilmesinde basiretsizlik, ağır ihmal, yönetimde iktidarsızlık, şirkete ihanet, asli görevleri yerine getirmeme, şirket varlıklarını kötüye kullanma, sürekli hastalık veya yetenek kaybı gibi durumları içerebilir. Ancak, haklı sebep olarak kabul edilecek durumlar bu örneklerle sınırlı değildir. Haklı sebep iddiasında esas alınacak temel unsur, ortak açısından çekilmez hale gelen bir durumun olup olmadığıdır. Çıkma hakkının kullanılmasında, sebep ortaklık ilişkisinden veya dış kaynaklı olabilir ve kusura dayalı olması önemli değildir. Şirket sözleşmesinde çıkma hakkına ilişkin belirli durumlar öngörülebilir.

Çıkmanın tam olarak gerçekleşebilmesi için mahkemenin bu kararının kesinleşmesi gereklidir. Kesinleşen çıkma, üçüncü kişiler nezdinde hüküm ifade edebilmesi için mahkeme kararına ve sözleşmeye dayalı olarak ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmelidir. Son olarak, mahkeme talep üzerine, dava sürecinde, davacı ortağın haklarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacının durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir (md. 638/2). İstemde bulunma yetkisi, tedbirin niteliğine bağlı olarak ortak veya şirket yetkilisine aittir.

Ortaklıktan Çıkma ve Ayrılma Akçesi

Limited şirketten ayrılan her ortak, esas sermaye payının gerçek değerine uygun bir ayrılma akçesini talep etme hakkına sahiptir (TTK md. 641/1). Ortak, bu haktan mahrum bırakılamaz ve aynı zamanda kendi başına feragat edemez. Ayrılma akçesinin hesaplanması ve ödenmesine ilişkin kurallar Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilmiştir. Ancak, ortaklıktan çıkmanın şirket sözleşmesinde düzenlendiği durumlarda ayrılma akçesi farklı bir şekilde öngörülebilir. Ancak, sözleşmede yapılan düzenleme genel hukuk ilkelerine, hakkaniyet ölçülerine ve eşitlik ilkesine aykırı ve keyfi olamaz. Kanunda, ayrılma akçesinin ödenmesinde “esas sermaye payının gerçek değerine uyması” şartı öngörülmüştür. Payların gerçek değeri, “yaşayan şirket değeri”ne göre belirlenir. Bu değeri belirlemek için özel bir bilanço hazırlanır ve ayrılma akçesi buna göre hesaplanır.

Ayrılma akçesi, ilk olarak şirketin kullanılabilir özkaynağına bağlı olarak çıkan ortağın esas sermaye payı tarafından iktisap edilir ve ortağa ödenir. Ayrıca, çıkan ortağın payı bir üçüncü kişi veya başka bir ortak tarafından devralınabilir. Bir başka yöntem de esas sermayenin azaltılmasıdır ve ayrılma akçesi, sermaye azaltımı yapılmasıyla ödenebilir. Ödenmeyen kısmı, çıkan ortak için şirkete karşı, diğer tüm alacaklılardan sonra gelen bir alacak oluşturur. Bu durum, kullanılabilir özkaynak tutarının yıllık raporda tespit edilmesi ile birlikte muaccel hale gelir.

Sonuç

Şirket sözleşmesinde hüküm olmasa dahi, her limited şirket ortağı, haklı sebepler varsa şirketten çıkma kararı alınması için şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir. Bu durumda çıkma, mahkemenin kararı ile gerçekleşir ve haklı sebep varlığı ile niteliği, her olayın özelliğine göre mahkeme tarafından değerlendirilir.

Ticaret şirketleri için yapı değişikliği olan birleşme sürecinde, birleşmeye katılan şirketler, birleşmeye muhalif olan ve bu sürece katılmak istemeyen limited şirket ortağına, kendi rızası ile devredilen şirketten çıkma hakkı tanıyabilir.

fatih aras

Diğer Makaleler

Call Now Button