İçerik Başlıkları
- 1
- 2 Tarhiyat Öncesi Uzlaşma 2024
- 2.1 1. Uzlaşma Nedir?
- 2.2 2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Nedir?
- 2.3 3. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Kapsamındaki Vergiler ve Cezalar
- 2.4 4. Uzlaşma Kapsamı Dışında Kalan Vergi ve Cezalar
- 2.5 5. Kimler Uzlaşma Talebinde Bulunabilir?
- 2.6 6. Uzlaşma Talep Süresi
- 2.7 7. Uzlaşma Talebi Nereye ve Nasıl Yapılmalıdır?
- 2.8 8. Uzlaşma Tarihi Mükellefe Ne Zaman Bildirilir?
- 2.9 9. Uzlaşma Tarihi Ertelenebilir mi?
- 2.10 10. Uzlaşma Talebinden Vazgeçilebilir mi?
- 2.11 11. Uzlaşma Davetine Uyulmaması Halinde Ne Olur?
- 2.12 12. Uzlaşma Görüşmelerine Kimler Katılabilir?
- 2.13 13. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmada Kısmi Uzlaşma
- 2.14 14. Uzlaşma Nasıl Gerçekleşir?
- 2.15 15. Uzlaşmanın Gerçekleşmemesi Halinde Ne Olur?
- 2.16 16. Uzlaşmanın Temin Edilememesi Durumunda Ne Olur?
- 2.17 17. Uzlaşmanın Sağlanması Halinde Yargı Yoluna Gidilebilir mi?
- 2.18 18. Uzlaşmanın Sonuçları
- 2.19 19. Uzlaşılan Vergi ve Cezalar Nasıl Ödenir?
- 2.20 20. Uzlaşma Gerçekleştiğinde Cezalarda İndirim İmkanı
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma 2024
Vergi mükelleflerinin idare ile yaşadığı uyuşmazlıklar, zaman zaman yargıya taşınmadan önce idari çözümlerle sonuçlandırılabilmektedir. Bu çözüm yollarından biri de tarhiyat öncesi uzlaşma uygulamasıdır. Mükelleflerin, vergi incelemesi sonucunda karşılaşabilecekleri vergiler ve cezalara dair anlaşmaya varabilmeleri amacıyla kullanılan bu idari yol, uzun süren dava süreçlerinden ve yargı masraflarından kaçınmanın etkili bir yöntemidir. Bu yazıda 02/08/2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7524 sayılı Kanun ile uzlaşma yolunda yapılan değişikliklere de yer verilmiştir.
1. Uzlaşma Nedir?
Uzlaşma, vergi incelemeleri sonucunda mükelleflerin tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar konusunda vergi idaresi ile anlaşmak amacıyla başvurabileceği idari bir çözüm yoludur. Mükellefler, vergi tarhiyatı yapılmadan ya da yapıldıktan sonra bu haklarını kullanabilirler. Bu bağlamda uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma ve tarhiyat sonrası uzlaşma olarak ikiye ayrılır.
2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Nedir?
Tarhiyat öncesi uzlaşma, mükelleflerin hakkında vergi incelemesine başlanmış olsa dahi henüz tarh edilen bir vergi bulunmadığı durumlarda kullanabilecekleri bir haktır. Bu uzlaşma sayesinde, vergi tarh edilmeden önce mükellefler idare ile anlaşma fırsatı bulur ve ortaya çıkacak olası vergi borcu ve cezaların boyutunu daha düşük seviyelerde tutabilirler.
3. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Kapsamındaki Vergiler ve Cezalar
Tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına giren vergi ve cezalar şunlardır:
- Vergi incelemeleri sonucunda tespit edilen matrah farklarına dayalı olarak tarh edilecek vergiler, (Önemli Not: 28/07/2024 tarihli 7524 sayılı Kanunla birlikte vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılmıştır. Vergi Usul Kanununda yer alan uzlaşma müessesesinde vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarıldığından, yapılan düzenleme ile vergi aslına ilişkin hükümler Kanunun ilgili maddelerinden çıkarılmak suretiyle gerekli değişiklikler yapılmıştır.)
- Bu vergilere bağlı olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları,
- 1 Ocak 2024 itibariyle 23.000 TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları.
4. Uzlaşma Kapsamı Dışında Kalan Vergi ve Cezalar
Tarhiyat öncesi uzlaşmaya dahil edilemeyen bazı vergi ve ceza türleri bulunmaktadır. Bunlar:
- Kaçakçılık suçlarından dolayı üç kat vergi ziyaı cezası kesilen vergiler ve bu vergilere ilişkin cezalar,
- Kaçakçılık suçuna iştirak sebebiyle vergi ziyaına yol açan fiillere uygulanan cezalar,
- Vergi incelemesi yapılmaksızın tespit edilen matrah farkları üzerinden tarh edilen vergiler ve kesilen vergi ziyaı cezaları,
- 23.000 TL’nin altında kalan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları.
- 02/08/2024 tarihinden sonra vergi aslı
Bu cezalar, tarhiyat öncesi uzlaşma dışında tutulur ve yargı süreci dahilinde çözülmesi gerekebilir.
5. Kimler Uzlaşma Talebinde Bulunabilir?
Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunabilecek kişiler şunlardır:
- Mükellefin kendisi,
- Noter onaylı vekâletnameye dayanarak mükellefi temsil eden kişiler,
- Tüzel kişiler ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin kanuni temsilcileri.
Bu gruplar, inceleme süreci boyunca tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunabilir.
6. Uzlaşma Talep Süresi
Mükellefler, incelemenin başladığı andan inceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar olan süreçte her zaman uzlaşma talebinde bulunabilirler. Eğer inceleme elemanı tarafından bir “uzlaşmaya davet” durumu söz konusuysa, bu davetin tebliğ tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde uzlaşma talebi yapılmalıdır.
7. Uzlaşma Talebi Nereye ve Nasıl Yapılmalıdır?
Uzlaşma talebi, vergi incelemesini yapan inceleme elemanına veya bu elemanların bağlı olduğu ekip ya da grup başkanlığına yazılı olarak yapılmalıdır. Ayrıca, inceleme tutanağında uzlaşma talebinin yer alması durumunda, yazılı başvuru yerine geçer. Talep dilekçesinde mükellefin adı, soyadı, ünvanı, adresi, başvuru vekil aracılığıyla yapılıyorsa vekilin adı, soyadı, vekâletname bilgileri bulunmalıdır.
8. Uzlaşma Tarihi Mükellefe Ne Zaman Bildirilir?
Uzlaşma görüşmesinin günü, saati ve yeri, uzlaşma tarihinden en az 15 gün önce mükellefe yazılı olarak bildirilir ya da inceleme tutanağına kaydedilir.
9. Uzlaşma Tarihi Ertelenebilir mi?
Belirlenen uzlaşma günü mükellefe bildirildikten sonra, zorunlu bir sebep nedeniyle toplantıya katılamama durumu oluşursa ya da komisyon herhangi bir nedenle toplanamazsa uzlaşma görüşmesi ertelenebilir. Bu durumda, yeni bir tarih belirlenerek mükellefe bildirilir.
10. Uzlaşma Talebinden Vazgeçilebilir mi?
Mükellef, uzlaşma talebinden vazgeçebilir. Bu durumda, vazgeçme kararı uzlaşma gününden önce inceleme elemanına veya uzlaşma komisyonuna yazılı olarak bildirilmelidir. Vazgeçme bildirimi yapılırsa, mükellef tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunmamış sayılır.
11. Uzlaşma Davetine Uyulmaması Halinde Ne Olur?
Mükellefin bilinen adresine uzlaşmaya davet yazısı gönderilmiş olmasına rağmen, bildirilen yer ve tarihte uzlaşma görüşmesine katılmaması durumunda, uzlaşma “temin edilememiş” sayılır. Bu durumda mükellef, tarhiyat sonrası uzlaşma hakkını da kaybeder.
12. Uzlaşma Görüşmelerine Kimler Katılabilir?
Uzlaşma görüşmelerine, mükellef bizzat kendisi katılabileceği gibi, noter onaylı vekâletname ile vekili de katılabilir. Tüzel kişiler adına kanuni temsilciler, küçükler ve kısıtlılar adına ise kanuni temsilciler uzlaşma görüşmelerine katılabilirler.
13. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmada Kısmi Uzlaşma
Mükellef, tarhiyat öncesi uzlaşma görüşmesi sırasında matrah farkları itibarıyla kısmi uzlaşma talebinde bulunabilir. Ancak, kısmi uzlaşma sağlanan kısımlar dışında kalanlar için tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunulamaz.
VDK-BİS sisteminde kısmi uzlaşma seçeneği halen aktif olmadığından, kısmi uzlaşma talepleri uygulamada yapılamayabilmektedir.
14. Uzlaşma Nasıl Gerçekleşir?
Uzlaşma görüşmesi sonucunda, mükellef uzlaşma komisyonunun teklifini kabul ederse, uzlaşma gerçekleşmiş sayılır. Üç nüsha olarak düzenlenen uzlaşma tutanağı taraflarca imzalanır ve bir nüshası mükellefe veya vekiline teslim edilir. Vergi ziyaı cezası için genellikle %80 oranında indirim yapılabilmektedir.
15. Uzlaşmanın Gerçekleşmemesi Halinde Ne Olur?
Uzlaşma görüşmesi sonucunda mükellef, komisyonun nihai teklifini kabul etmezse, uzlaşma gerçekleşmemiş sayılır. Bu durumda bir tutanak düzenlenir ve taraflarca imzalanır. Mükellef daha sonra uzlaşma komisyonunun teklifini kabul edebilir.
16. Uzlaşmanın Temin Edilememesi Durumunda Ne Olur?
Uzlaşma komisyonunun davetine katılmayan ya da uzlaşma tutanağını imzalamayan mükellefler için uzlaşma temin edilememiş sayılır. Bu durumda mükellefin tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı da sona erer.
17. Uzlaşmanın Sağlanması Halinde Yargı Yoluna Gidilebilir mi?
Uzlaşma sağlandığı takdirde, üzerinde uzlaşılan konular hakkında yargı yoluna başvurulamaz. Bu durum, mükellef ile vergi idaresi arasında kesinleşmiş bir anlaşma olarak kabul edilir.
18. Uzlaşmanın Sonuçları
Uzlaşma sağlandığında, uzlaşma tutanağında belirtilen vergiler ve cezalar kesinleşir ve bu hususlar hakkında dava açılamaz. Uzlaşma sağlanamazsa, mükellef tarhiyat sonrası uzlaşma hakkını kaybeder, ancak diğer yasal haklarını kullanabilir.
19. Uzlaşılan Vergi ve Cezalar Nasıl Ödenir?
Uzlaşma sonucunda tahakkuk eden vergi ve cezalar, kanuni süreler içinde ödenmelidir. Uzlaşılan tutarların ödenmesi gereken süre geçtiyse, gecikme faizleri uygulanır ve uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde ödeme yapılabilir.
20. Uzlaşma Gerçekleştiğinde Cezalarda İndirim İmkanı
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi uyarınca, uzlaşma sonucunda üzerinde anlaşılan vergi ziyaı cezalarının %75’i ödendiği takdirde, kalan %25 mükellefe indirim olarak sunulmaktaydı. Ancak, 7524 sayılı Kanun ile VUK’un Ek 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “uzlaşılan vergi ve cezalar hakkında 376 ncı maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi hükmü dışında indirim uygulanmaz.” ibaresi “uzlaşılan cezalar hakkında başkaca bir indirim uygulanmaz.” şeklinde değiştirilmiş ve ikinci fıkrasında yer alan “vergi ve” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır. Bu nedenle, 02/08/2024 tarihinden itibaren uzlaşılan vergi cezaları için VUK 376 kapsamındaki indirim uygulanmayacaktır.