Tereke Temsilcisi Nedir?

Mirasçılar arasında miras ortaklığı temsilcisi atanması konusunda anlaşamadıkları durumda, bir mirasçının talebi üzerine miras bırakanın son yerleşim yerindeki sulh mahkemesi, miras ortaklığına bir temsilci atayabilir (TMK m. 640/III).

Kimler Tereke Temsilcisi Atanmasını Talep Edebilir?

Miras ortaklığı temsilcisi atanması talebinde bulunma hakkına sahip olanlar, yalnızca mirasçılardır. Bu nedenle mirastan feragat eden, mirası reddeden, mirasçılıktan çıkarılan veya mirastan yoksun bırakılan kişiler, miras ortaklığına temsilci atanması talebinde bulunamazlar. Aynı şekilde, tereke alacaklıları, mirasçıların alacaklıları ve vasiyet alacaklıları da temsilci atanması talep etme yetkisine sahip değillerdir. Mirasçılar ise yasal olarak mirasçı olmuş olsalar da veya atanmış olsalar da, bu hakka ayrı ayrı sahiptirler.

Bir mirasçının talepte bulunması, ortaklığa temsilci atanabilmesi için yeterlidir. Mirasçıların hepsinin bir araya gelerek ortaklığa temsilci atanması talebinde bulunmaları zorunlu değildir. Ancak hakim, temsilci atanması konusunda kendi inisiyatifiyle hareket edemez. En azından bir mirasçının bunu talep etmesi gerekir. Miras ortaklığına temsilci atanması isteyen mirasçının, diğer tüm mirasçıları davalı olarak göstermesi gerekmektedir. Böylece tüm mirasçılar dava sürecine davalı veya davacı sıfatıyla katılmış olur. Atanacak temsilcinin miras ortaklığı adına hareket edeceği düşünüldüğünde, tüm mirasçıların bu sürece dahil edilmesi önemlidir.

Mahkemenin Tereke Temsilcisi Ataması

Miras ortaklığına temsilci atanmasını talep eden mirasçı, temsilci konusunda önerilerde bulunabilir. Ancak hakim, talepte bulunan mirasçının önerisine bağlı değildir . Tereke temsilci atanması talebi üzerine duruşma yapılır ve miras ortaklığını iyi bir şekilde yönetecek ve temsil edecek kişinin atanmasına dikkat edilir. Tereke temsilcisi atanması istekleri evrak üzerinden karara bağlanamaz. Miras ortaklığına temsilci atanmasına ilişkin karar, davada taraf olmasa bile hukuki yararı olan kişiler tarafından temyiz edilebilir. Hâkimin kararıyla miras ortaklığına temsilci atanacak kişi, tam yetkili olmalıdır ve mirasçılardan biri olabileceği gibi üçüncü bir kişi de olabilir.

Kimler Tereke Temsilcisi Olarak Atanabilir?

Temsilci atanması çoğu zaman mirasçılar arasındaki anlaşmazlık sebebiyle gerçekleştiğinden, üçüncü bir kişinin atanması, durumun gereği bakımından daha uygundur. Ancak, anlaşmazlık yaşayan mirasçılar arasında güvenilip saygı gören bir mirasçı varsa, onun temsilci olarak seçilmesi de mümkündür.

Uygulamada, konuda uzmanlaşmış bilirkişiler veya avukatlar tereke temsilcisi olarak atanabilir. Terekede ağırlıklı olan bir konu varsa, hakim buna uygun bir uzmanı atayabilir.  Özellikle kapsamlı ve karmaşık terekelerde, ilgili alanda uzmanlaşmış tüzel kişilerin temsilci olarak atanması söz konusu olabilir.

Hakim, temsilci ataması için yasal bir zorunluluk olmasa da bu atamayı yapmak mecburiyetinde değildir. Duruma bağlı olarak, hakim miras ortaklığı adına terekenin tek elden yönetilmesinin gerekli olduğuna inanırsa, bu talebi kabul edebilir. Bununla birlikte, genellikle doktrinde ve uygulamada, hakimin başvuruya katı davranmaması, temsilci atanmasının küçük bir fayda sağlasa bile yapılması gerektiği kabul edilmektedir. Mirasçılar, miras ortaklığının başlamasından sona ermesine kadar temsilci atanmasını talep edebilirler.

Mahkeme tarafından atanan tereke temsilcisi, mahkemece görevden alınmadıkça miras ortaklığının devamı süresince görevine devam eder. Sulh hukuk mahkemesi, miras ortaklığına temsilci atarken temsilcinin yetkisinin talebe göre sınırlarını belirlemek durumundadır. Örneğin belirli bir işlem veya anlaşmazlık için temsilci atanması isteniyorsa, hakim tüm terekeyi kapsayacak şekilde temsilci atayamaz.

Tereke Temsilcisinin Görevleri

Eğer temsilci, mahkeme tarafından genel yetkili olarak atanırsa, daha sonra mirasçılar tarafından yetkilerinin sınırlandırılamayacağı, bu işlemin yalnızca onu atayan mahkeme tarafından gerçekleştirilebileceği kabul edilmektedir.

Temsilcinin, miras ortaklığının menfaatine olan işlemleri tamamen bağımsız olarak ve kendi şahsi sorumluluğu altında yapma yetkisi vardır. Hatta temsilci, mirasçıların çoğunluğunun rızası olmasa bile bu tür bir işlemi gerçekleştirebilir. Çünkü miras ortaklığının menfaatlerini korumak, temsilcinin yetkisi olduğu kadar aynı zamanda görevidir.

Temsilcilik görevi kişiye özgüdür ve başkasına devredilemez. Ancak temsilci, belirli işlemlerin gerçekleştirilmesi için o alanda uzmanlaşmış kişileri ayrıca yetkilendirebilir.

Tereke temsilcisi, yetkilerini kullanarak tereke yönetimi ile ilgili harcamaları terekeden karşılar. Ancak harcamaların terekeden karşılanamadığı durumda, bu masraflar istemde bulunan mirasçıdan tahsil edilir.

Tereke Temsilcisinin Yetki ve Sorumlulukları

Eğer tereke temsilcisi görevlendirilecekse, terekedeki varlıklar, alacaklar ve borçlar, tereke temsilcisi tarafından tutulan deftere göre belirlenip temsilcinin yönetimine verilir. Mirasçılar, bu tespitle ilgili olarak tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde sulh hukuk mahkemesine yazılı olarak itiraz edebilirler. Temsilci, yönetimine verilen varlıkların belgelere dayanan hesabını her üç ayda bir mirasçılara sunar ve bu hesabın bir kopyasını sulh hâkimine iletilir. Görev sonunda temsilci, bir rapor düzenleyerek mirasçılara hesap vermekle yükümlüdür. Ayrıca, temsilci görevin sonunda tereke eşyalarını mirasçılara teslim etmekle yükümlüdür.

Temsilcinin belirli aralıklarla hesap verme yükümlülüğünün yanı sıra, mirasçılar da temsilciden hesap sorma haklarına sahiptir. Bu hak, her bir mirasçının şahsına aittir ve mirasçılar tarafından birlikte kullanılmak zorunda değildir. Bu nedenle, her bir mirasçı tek başına temsilciye hesap sorabilir ve belirli belgelerin kendisine gösterilmesini talep edebilirler. Miras ortaklığı temsilcisinin, görev süresince gerçekleştirdiği işlemler sulh hukuk hâkiminin denetimi altındadır. Temsilcinin, terekeye zarar verebilecek kusurlu eylem ve işlemlerine karşı mirasçılar sulh mahkemesine başvurabilirler.

Tereke Temsilcisi Görevinin Sona Ermesi

Tereke temsilcisi, belirli bir süre için veya belirli bir iş için atanabilir. Bu durumda, belirlenen süre sona erdiğinde veya belirli iş tamamlandığında temsilcilik sona erer. Eğer böyle bir süre belirlenmemişse veya belirli bir iş için atanmamışsa, temsilcinin yetkisi, miras ortaklığı devam ettiği sürece geçerlidir.

Miras ortaklığının herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda, temsil yetkisi ve temsilci sıfatı, mahkeme kararı olmadan otomatik olarak sona erer. Mahkeme tarafından atanmış bir temsilci ancak yine mahkeme tarafından azledilebilir, mirasçılar oybirliğiyle bile temsilciyi azledemez.

Temsilcinin istifa etmesi durumunda da temsil yetkisi sona erer. Ancak istifa eden temsilcinin görev ve yetkileri, istifası mahkemece kabul edilene kadar devam eder. Temsilcinin gereksiz veya zamanında olmayan bir şekilde istifa etmesi durumunda, temsilci, Türk Borçlar Kanunu’nun 512. maddesi kıyasen uygulanarak mirasçılara karşı vekil gibi sorumlu olur.