Vergi Cezalarında İndirim

Vergi Cezalarında İndirim

Vergi cezalarında indirim hükümleri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesiyle düzenlenmiştir. Bu düzenleme, hem idareye hem de mükellef veya vergi sorumlusuna çeşitli avantajlar sağlar.

Yazımızda, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi kapsamında vergi cezalarında indirim müessesesi detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Vergi Cezalarında İndirim Nedir?

Vergi cezalarında indirim, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi ile düzenlenmiş olup, bu madde metninde 7194 sayılı Kanun’un 26. maddesiyle önemli değişiklikler yapılmıştır. Güncel metin aşağıdaki gibidir:

Mükellef veya vergi sorumlusu;

1. İkmalen, resen veya idarece tarh edilen vergiyi veya vergi farkını ve vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse kesilen cezanın yarısı,
2. Uzlaşmanın vaki olması durumunda, üzerinde uzlaşılan vergiyi veya vergi farkını ve vergi cezalarının %75’ini, bu Kanun’un ek 8. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan ödeme süreleri içinde öderse üzerinde uzlaşılan cezanın %25’i,

indirilir.

Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıdaki süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz.

Yukarıdaki hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır.”

Vergi Cezalarında İndirimden Kimler Yararlanabilir?

VUK’un 376. maddesinde yapılan düzenlemeyle vergi mükellefleri ve vergi sorumluları indirim hükümlerinden yararlanabilirler. Ancak, bu düzenlemeden yararlanmak zorunlu değildir ve başvurmak mükelleflerin veya vergi sorumlularının tercihine bağlıdır. Vergi cezalarında indirim için başvurunun idarece reddedilmesi mümkün değildir.

Vergi Cezalarında İndirim Hangi Cezalarda Geçerlidir?

Vergi cezalarında indirim müessesesi, vergi ziyaı cezaları ile usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarını kapsamaktadır. Vergi ziyaı cezasının üç kat olarak kesilmesi, VUK’un 376. maddesinden kaynaklanan indirim hakkını engellemez.

Vergi ziyaı ve usulsüzlük cezaları, VUK’un 337. maddesi uyarınca tekerrür hükümlerine tabi tutulabilir ve bu cezalar da indirim kapsamına alınabilir. Bu durumda, indirim tutarı, tekerrür hükümlerine göre hesaplanan ceza tutarının yarısı olarak uygulanır.

İndirim Oranı Nasıl Hesaplanır?

Güncel uygulamada, vergi ziyaı cezaları ile usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için usulüne uygun yapılan başvurular sonucunda, VUK’un 376. maddesinde belirtilen şartlara uygun davranılması halinde cezaların %50’si indirilir ve kalan %50’si tahsil edilir.

Daha önceki düzenlemede, vergi ziyaı cezasının ilk kez işlenmesi durumunda indirim oranı %50 iken, tekrarlanan durumlarda bu oran %33 olarak uygulanıyordu. Ancak 7194 sayılı Kanun’un 26. maddesi ile yapılan değişikliklerle bu farklı indirim oranları kaldırılmıştır; artık tüm vergi cezaları için indirim oranı, cezanın tekrarlanma durumuna bakılmaksızın %50’dir. Bu değişiklikle, vergi cezalarında indirim hükümleri mükellefler için daha cazip hale getirilmiştir. Ancak, cezanın ilk kez mi yoksa tekrar mı işlendiği durumuna bakılmaksızın aynı oranda indirim uygulanması, akademik çevrelerde tartışma konusu olmuştur.

Uzlaşma ve Vergi Cezalarında İndirim

Vergi Usul Kanunu’nun “Uzlaşma ve Cezalarda İndirme” başlıklı Ek-9. maddesin aşağıdadır:

VUK EK MADDE 9-

“Bu bölüm uyarınca üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar hakkında 376 ncı maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi hükmü dışında indirim uygulanmaz.

Hakkında 376 ncı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi hükümleri uygulanan vergi ve cezalar için bu bölüm hükümleri uygulanmaz. Mükellefin uzlaşma tutanağını imzalayıncaya kadar uzlaşma talebinden vazgeçtiğini beyanla hadiseye 376 ncı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi hükümlerinin uygulanmasını isteme hakkı mahfuzdur.”

VUK’un 376/2 maddesi 28/07/2024 tarih ve 7524 sayılı kanun ile kaldırıldığından dolayı, maddesinin güncel haliyle birlikte, üzerinde uzlaşılan vergi cezalarında cezada indirim uygulanamayacaktır. 

Vergi Cezalarında İndirim Şartları ve İhlal Durumu

Vergi cezalarında indirimden yararlanmak için bazı şartlar bulunmaktadır:

1. Başvuru Süresi: İndirimden yararlanmak için gerekli başvurunun ihbarname tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılması gerekmektedir. Ayrıca, uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda, üzerinde uzlaşılan vergi veya vergi farkının ve vergi cezalarının %75’inin Ek-8. maddesinde belirtilen sürede ödenmesi gerekmektedir.
2. Ödeme Süresi ve Tam Ödeme: İndirime konu edilen vergi veya vergi farkı ile cezaların tam ve zamanında ödenmesi gerekmektedir. Gecikme zammı ve gecikme faizlerinin ödenmemesi, indirim uygulamasını etkilemez. Vergi aslı ve indirimden arta kalan cezanın ödenmesi yeterlidir. Ancak, vergi veya vergi cezasının ödenmemesi halinde, indirim talebi geçersiz olur.
3. Dava Açılmaması: İndirim talebinde bulunulan cezalar hakkında dava açılması durumunda, indirim müessesesinden yararlanılamaz.
4. Teminat Gösterme ve Ödeme Süresi: İndirim talebinde bulunulması ve teminat gösterilmesi halinde, idarece teminatın kabul edilmesi durumunda ödeme normal taksit vadesine kadar yapılır. Eğer normal taksit vadesi geçmişse, cezanın ödenmesi gereken bir aylık süreye üç ay ilave edilerek belirlenen tarihte ödeme yapılmalıdır. Teminat gösterilerek ödeme süresine üç ay ilave edildiğinde, normal vade tarihine kadar gecikme zammı uygulanır.

Bu şartlar sağlandığı takdirde, vergi cezalarında indirimden yararlanılabilir. Ancak, belirtilen şartlara uyulmaması durumunda indirim iptal edilebilir ve ceza tam olarak tahsil edilebilir.

Tutar Düşüklüğü Nedeniyle Uzlaşma Kapsamına Alınmayan Cezalarının Durumu

Son düzenlemelerle, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ancak belirli bir tutarı aştığında uzlaşma kapsamına alınmaktadır. Örneğin, 2024 yılı için 23.000,00 TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamı dışında bırakılmıştır. Ancak, uzlaşma kapsamına girmeyen bu tür cezalar için VUK’un 376. maddesinde belirtilen indirim oranı %50 artırılarak uygulanacaktır.

İzaha Davet Neticesinde Kesilen Vergi Ziyaı Cezasının Durumu

VUK’un 370. maddesi, izaha davet uygulamasının vergi ziyaı cezasının kesilmesine dair hükmünü içermektedir. Buna göre:

• Mükellefin yapılan izahı yeterli bulunmazsa, değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde;
• Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi,
• Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ve
• Ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

İzaha davet uygulaması nedeniyle kesilen %20 oranındaki vergi ziyaı cezası, VUK’un 376. maddesi düzenlemesinden yararlanabilir.

Sonuç

Vergi cezalarında indirim hükümleri, Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesiyle düzenlenmiştir. Bu düzenleme, vergi mükelleflerine ve vergi sorumlularına çeşitli avantajlar sunar. İndirim, mükelleflerin belirli şartları sağladığı durumlarda vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının bir kısmının düşürülmesini sağlar.

Vergi cezalarında indirimden yararlanmak için mükelleflerin veya vergi sorumlularının ilgili vergi dairesine başvurması gerekmektedir. Başvurunun kabul edilmesi durumunda, cezanın belirli bir yüzdesi indirilir ve kalan kısmı ödenir. 

İndirimden yararlanmak için belirli şartlar bulunmaktadır. Bunlar arasında başvurunun belirli bir süre içinde yapılması, cezanın tam ve zamanında ödenmesi, dava açılmaması ve gerekli teminatın gösterilmesi gibi hususlar yer alır. Şartlara uyulmaması durumunda indirim talebi geçersiz olabilir.

Son düzenlemelerle, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ancak belirli bir tutarı aştığında uzlaşma kapsamına alınmaktadır. Diğer cezalar için ise Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesinde belirtilen indirim oranı uygulanır.

Özetle, vergi cezalarında indirim hükümleri, mükelleflere belirli koşullar altında ceza miktarlarında bir indirim imkanı sunar. Ancak, bu indirimden yararlanmak için belirli şartların sağlanması gerekmektedir.