Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Dava Zamanaşımı
Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenen kaçakçılık suçlarında özellikle sahte fatura düzenlenmesi/kullanılması suçunda suç tarihi, Yargıtay kararlarına göre tartışmalı bir konu olup, özetle şu şekildedir:
a) Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde 4369 sayılı Kanunla değişiklik yapılmadan önceki karara göre, suç tarihi beyanname verme süresinin son günü olarak kabul edilmiştir.
b) 4369 sayılı Kanunla değişiklik yapıldıktan sonra ve 7394 sayılı Kanunla değişiklik yapılmadan önce verilen kararlarda ise suç tarihi:
- Sahte fatura düzenlemesi durumunda, sahte faturanın düzenlendiği tarih olarak kabul edilmiştir.
- Birden fazla sahte fatura kullanımı durumunda, zincirleme suç olarak en son düzenlenen fatura tarihi olarak veya düzenleme tarihi belirlenemiyorsa 31.12… tarihi olarak kabul edilmiştir.
Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Dava Zamanaşımı Süresinin Başlangıç Tarihi
Bu kararlarda belirtilen suç tarihi, zamanaşımı süresini de en son sahte fatura düzenleme tarihine göre hesaplamaktadır.
Zincirleme suça ilişkin bu kararlarda suç tarihi olarak en son sahte fatura düzenleme tarihi kabul edilmiş gözükmektedir. Birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde birden fazla sahte fatura düzenleme suçunda her bir sahte fatura ve düzenlendiği tarih ayrı bir suç tarihi olarak kabul edilmekle birlikte, dava zamanaşımı süresi Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesinin (6) no.lu fıkrasına paralel olarak en son sahte faturanın düzenlendiği tarih olarak kabul edilmiştir.
Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesinin (6) no.lu fıkrasına göre, zamanaşımı süresi tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden itibaren işlemeye başlar. Ancak, vergi ziyaının meydana geldiği tarih veya beyanname verme süresinin son günü gibi özel hallerde bu tarihler de suç tarihi olarak kabul edilebilir.
Bazı Yargıtay kararlarında ise zincirleme suç açıklaması yapılmadan, Katma Değer Vergisi’nde sahte fatura kullanımında suç tarihi, Katma Değer Vergisi beyannamesinin verilme süresinin son günü olarak kabul edilmiştir.
Sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarında Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde kaçakçılık suçları arasında vergi türleri itibariyle ayrım yapılmamış, vergi ziyaı suçunun unsuru olmaktan çıkarılmıştır. Sahte fatura düzenleyen ve kullanan mükellefler arasında irade beyanlarıyla anlaşma yapılmakta ve suç tarihi olarak düzenleme veya kullanma tarihleri kabul edilmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre indirim hakkının kullanımı, sahte faturanın kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde mümkündür. Bu nedenle, sahte faturanın düzenlendiği tarih suç tarihi olarak kabul edilebilir.
Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde 15/04/2022 tarihinde yapılan değişiklikle kaçakçılık suçlarına ilişkin ceza sınırları artırılmıştır. “A” fıkrasındaki hapis cezasının üst sınırı 3 yıldan 5 yıla, “B”, “C” ve “Ç” fıkralarındaki hapis cezasının üst sınırı ise 5 yıldan 8 yıla çıkarılmıştır.
Bu değişiklik nedeniyle Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesi uyarınca, suçun kanundaki ceza üst sınırı dikkate alınarak dava zamanaşımı süreleri belirlenmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun 359/A maddesindeki beş yıla kadar hapis cezası öngören suçlarda dava zamanaşımı süresi 8 yıl, 359/B, C, Ç maddelerindeki sekiz yıla kadar hapis cezasını içeren suçlarda ise 15 yıldır.
Böylece, 359/A maddesindeki kaçakçılık suçlarında dava zamanaşımı süresi 8 yıl olarak kalmışken, 359/B, C, Ç maddelerindeki suçlarda bu süre 15 yıla çıkarılmıştır.
Cezada üst sınır 5 yıl ise, zamanaşımı süresi 8 yıldır. Örneğin defter belge ibraz etmeme suçunda üst sınır 5 yıl olduğu için, zamanaşımı süresi 8 yıl olacaktır. Zamanaşımı kesen nedenler söz konusu olursa bu gibi cezalarda zamanaşımı en fazla 12 yıl olacaktır.
Cezada üst sınır 8 yıl ise, zamanaşımı süresi 15 yıldır. Zamaşımını kesen nedenler söz konusu olursa, zamanaşımı süresi en az yarı oranda uzayabilir. Dolayısıyla üst sınırı 8 yıl olan cezalarda zamanaşımı 22,5 yıla kadar çıkabilir.
Vergi kaçakçılığı cezalarının üst sınırına ilişkin olarak 15 Nisan 2022 tarihinde değişiklikler yapılmıştır. 15 Nisan 2022 tarihi öncesinde vergi kaçakçılığı cezalarında üst sınır 5 yıl olduğu için, bu cezalarda olağan zamanaşımı 8 yıl, olağanüstü zamanaşımı ise 12 yıl olarak uygulanmaktaydı. Dolayısıyla, 15 Nisan 2022 tarihi öncesine ilişkin işlenen vergi kaçakçılığı suçlarının yargılamasına daha sonra başlanılmış olsa dahi, 8 ve 12 yıllık zamanaşımı süreleri uygulanacaktır.
Zamanaşımı süresi dolduğunda mahkemelerin düşme kararı vermesi gerekir. Dolayısıyla kişi hakkında herhangi bir hapis cezasına hükmedilemez. Kesinleşmemiş olan hapis cezalarında düşme kararı verildiği taktirde, kişi hapse girmez.
Sonuç
Sonuç olarak, dava zamanaşımı süreleri suç türüne göre farklılık arz etmekte olup, suçun işlendiği tarihten itibaren hesaplanmaktadır. Yargıtay kararlarına göre, zincirleme sahte fatura düzenleme suçunda en son faturanın düzenlendiği tarih dava zamanaşımı süresinin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Cezada üst sınır 5 yıl ise, zamanaşımı süresi en fazla 12 yıl olabilir. Cezada üst sınır 8 yıl ise, zamanaşımı süresi en fazla 22,5 yıl olabilir. Zamanaşımı süresi dolduğunda, davada düşme kararı vermesi gerekir.
