Bilindiği üzere, 7256 Sayılı Kanun ile geçtiğimiz yıllarda bir varlık barışı uygulaması getirilmiş ve süresinin uzatılmasıyla birlikte mükelleflere 30 Haziran 2022’ye kadar varlık barışı uygulamasından yararlanma imkanı tanınmıştı.
Söz konusu varlık barışı uygulamasının yürürlükten kalkmasının ardından, 5 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7417 Sayılı Kanun ile yeniden bir varlık barışı uygulaması getirildi. Daha önceki varlık barışı uygulamalarından birtakım önemli farklılıklar içeren yeni varlık barışı uygulamasına ilişkin detaylara bu videoda yer verecektir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 15. Maddesine eklenen varlık barışı düzenlenmesi yurtdışı ve yurtiçi varlık barışı olarak ikiye ayrılmaktadır. İlk olarak yurtdışı varlık barışını açıklayacağım.
Gerçek ve tüzel kişiler, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını 31 Mart 2023’e kadar banka veya aracı kurumlara bildirebilecekler.
Banka ve aracı kurumlar, bildirilen varlıkların değeri üzerinden peşin olarak tahsil edecekleri vergileri, bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyan edip aynı sürede ödeyeceklerdir.
Yurtdışı varlık barışında vergi oranları 30 Eylül 2022’ye kadarki bildirimlerde %1, 1 Ekim ile 31 Aralık 2022 arasındaki bildirimlerde %2 ve 31 Mart 2023’e kadarki bildirimlerde ise %3 oranında uygulanacaktır.
Bildirilen varlıkların Türkiye’deki bankalarda açılan hesaplara transfer edildiği ya da yurt dışından getirilip bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle bu hesaplarda tutulması durumunda ise vergi oranı %0 olarak uygulanacaktır. Bu durumda, bildirimde bulunan kişiler vergi dairesine başvurarak banka veya aracı kurumların sorumlu sıfatıyla beyan edip ödediği vergiyi iade alma imkanına sahip olacaklardır.
Yurtdışı varlıklar bildirildiği halde, bildirilen varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmemesi veya tarh edilen vergilerin süresinde ödenmemesi ve bu maddede yer alan diğer şartların yerine getirilmemesi hallerinde varlık barışından yararlanılamaz. Ancak yurt dışında bulunan bankalardan kullanılan kredilerin kapatılması konusunda Kanunda istisnai bir düzenleme olduğunu belirtmek gerekiyor.
Yurtdışı varlık barışı uygulamasını genel hatlarıyla açıkladıktan sonra yurtiçi varlık barışı uygulamasından bahsetmek istiyorum.
Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye’de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların da 31/3/2023 tarihine kadar vergi dairelerine beyan edilecektir. Beyan edilen varlıkların değerleri üzerinden vergi dairelerince %3 oranında vergi tarh edilecek ve bu vergi, tarhiyatı izleyen ayın sonuna kadar ödenecektir.
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar da bu yurt içi varlık barışından faydalanabilirler ancak bunlar tarafından taşınmaz dışındaki varlıkların en geç beyan tarihi itibarıyla banka veya aracı kurumlara yatırılmak suretiyle kanıtlanması zorunludur.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin sahip olduğu ve yurtiçinde bulunan, fakat yasal defter kayıtları arasında yer almayan varlıklardan, beyan edilerek işletme yasal kayıtlarına alınacak (arsa, arazi ve bina gibi taşınmazların işletmeye devredilmesi sırasında tapu harcı alınmayacaktır. Ayrıca, gerçek kişilerin varlıkları arasındaki bu taşınmazların işletme adına kaydına alınması için sahiplerince işletmeye devri elden çıkarma sayılmayacak ve Gelir Vergisi Kanununa göre ortaya çıkabilecek “değer kazançları” gelir vergisine tabi olmayacaktır. Kayda alınan varlıklar üzerinden amortisman ayrılamayacak ve bu varlıkların satışından doğacak zararların indirim konusu yapılması da mümkün olmayacaktır.
Yurtiçi ve yurtdışı varlık barışı kapsamında Bildirilen veya beyan edilen varlıkların kanuni defter kayıtlarına intikal ettirilmesi konusuna da değinmek istiyorum. Bildirilen veya beyan edilen varlıkların, Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükelleflerce kanuni defterlere kaydedilmesi zorunludur.
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, beyana konu ettikleri ve yasal defterlerine kaydettikleri kıymetleri için pasifte özel fon hesabı açacaklardır. Söz konusu hesap bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilemeyecek ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacaktır. işletmenin tasfiye edilmesi halinde ise vergilendirilmeyecektir. İki yıllık süre dolmadan çekilirse fon tutarının kazanç olarak vergiye tabi tutulması ve aynı zamanda kâr payı olarak da vergilendirilmesi söz konusu olacaktır.
Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, bildirimde veya beyanda bulundukları söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca göstereceklerdir. Kanunda ve Tebliğ taslağında bu durum açıkça belirtilmesine rağmen defter-beyan sisteminde konuyla ilgili olarak henüz bir düzenleme yapılmamıştır.
Bundan önceki tüm varlık barışı düzenlemelerinde, bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacağı taahhüt edilmesine rağmen uygulamada bir takım sıkıntılar yaşanmaktaydı.
Yeni düzenlemede, bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacağı belirtilmiştir. Diğer nedenlerle başlayan vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararları sonucu bulunan matrah farkının varlık barışı kapsamında beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti edilmesi durumunda, beyan edilen varlık tutarının, bulunan matrah farkına eşit ya da fazla olması durumunda matrah farkına ilişkin tarhiyat yapılmayacağı hükme bağlanmıştır.
Bulunan matrah farkının, bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespitine rağmen söz konusu varlık tutarlarından büyük olması durumunda ise sadece aradaki fark tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılacaktır.
Vergi incelemesine başlanılan veya takdir komisyonuna sevk edilen tarihten sonra yeni varlık barışı kapsamında yapılan bildirim ve beyanlar dolayısıyla koruma sağlanmayacağı Kanunda açıkça belirtilmiştir.
Sonuç olarak, 5 Temmuz 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yeni varlık barışı uygulaması temelde önceki varlık barışı düzenlemelerine benzemekle birlikte, yurt dışında bulunan varlıklar için beyan tarihi ve banka hesaplarında kalma süresine bağlı olarak kademeli vergi oranları öngörülmesi, beyan edilen varlıklara ilişkin olarak fon hesabına kaydedilecek tutarın iki yıl süreyle işletmeden çekilememesi, mükellef olmayanların da yurt içi varlık barışından yararlanabilmeleri ve taşınmaz varlıkların beyanında tapu harcı alınmaması gibi önemli farklılıklar söz konusudur.
