Yurtdışı Forex Kazancı Vergilendirmesi

Yurt dışında kurulu bir forex borsasında işlem yapıyor ve elde ettiğiniz kazancın vergilendirmesi konusunda sorularınız mı var? Türk vergi mevzuatının bu tür kazançlara yaklaşımı, yurt içindeki forex işlemlerinden farklılık gösterir. Bu rehber, yurt dışında yapılan kaldıraçlı döviz ve fark kontratı (CFD) işlemlerinden elde edilen kazançların Türkiye’de nasıl vergilendirileceğini, beyanname süreci ve dikkat edilmesi gereken kritik noktaları detaylı bir şekilde açıklamaktadır.

1. Neden Yurt İçi ve Yurt Dışı Forex Farklı Vergilendirilir?

Türkiye’de yerleşik aracı kurumlar üzerinden yapılan forex işlemleri, Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) Geçici 67. maddesi uyarınca %10 stopaj (vergi kesintisi) yoluyla vergilendirilir. Bu kesinti, aracı kurum tarafından doğrudan Hazine’ye ödenir ve yatırımcı için ek bir beyan yükümlülüğü doğurmaz.   

Ancak, yurt dışında kurulu bir aracı kurum üzerinden işlem yapıldığında durum temelden değişir. Yabancı kurumların Türkiye’de bir vergi sorumlusu bulunmadığı için, stopaj kesintisi yapılamamaktadır. Bu nedenle, Türkiye’de tam mükellef olan bir gerçek kişinin yurt dışından elde ettiği bu tür gelirler, GVK’nın genel beyan hükümlerine tabi olur.   

2. Forex Kazancı Hangi Gelir Türüne Girer?

Vergilendirmenin ilk adımı, elde edilen kazancın vergi hukuku açısından doğru sınıflandırılmasıdır.

Değer Artış Kazancı mı?

GVK’nın mükerrer 80. maddesi, “sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançları” değer artış kazancı olarak tanımlar. Ancak, forex işlemlerinde alım satımı yapılan döviz veya CFD’ler, bir “sermaye piyasası aracı” olarak kabul edilmediğinden, bu kazancın “değer artış kazancı” olarak vergilendirilmesi mümkün değildir.   

Ticari Kazanç Olabilir mi?

Vergi idaresi, bir yatırımcının forex işlemlerini “ticari bir organizasyon içinde ve devamlılık arz edecek şekilde” yapması durumunda elde edilen kazancı “ticari kazanç” olarak değerlendirir. Yüksek işlem hacmi veya kaldıraçlı işlem yapılması tek başına ticari kazanç sayılmaz, ancak bu faaliyet profesyonel bir iş gibi yürütülüyorsa, ticari kazanç hükümleri uygulanır.  

Diğer Kazanç ve İratlar

Forex kazançlarının hukuki statüsündeki belirsizlik nedeniyle, ticari faaliyet düzeyine ulaşmayan işlemlerden elde edilen gelirler genellikle “diğer kazanç ve iratlar” veya “menkul sermaye iradı” olarak sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandırma, kazancın yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmesini gerektirebilir.

3. Yurt Dışı Forex Kazancının Beyan Süreci

Yurt dışından elde edilen forex kazançları, Gelir Vergisi Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca tam mükellef olan gerçek kişilerin gelirlerinin Türkiye’de ve Türkiye dışında elde edilen tüm kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilmesi ilkesine göre yıllık beyanname ile beyan edilmelidir.  

Beyanname Zorunluluğu ve İstisna Hadleri

Yurt dışı forex kazançları için herhangi bir istisna veya beyan haddi uygulanmaz. Bu nedenle, kazancın miktarı ne olursa olsun tamamının yıllık gelir vergisi beyannamesinde gösterilmesi zorunludur.  

Beyanname, bir takvim yılı içinde elde edilen kazançlar için takip eden yılın Mart ayının sonuna kadar verilmelidir.   

Vergi Matrahının Hesaplanması

Vergi matrahı, kar ve zararların Türk Lirası cinsinden hesaplanmasıyla bulunur.

• Kur Farkı Etkisi: İşlemin yapıldığı dövizin TL karşılığı, pozisyonun açılış ve kapanış tarihindeki TCMB döviz alış kurları dikkate alınarak hesaplanır. Kur farkları da vergi matrahına dahil edilir.   
• Giderler: Hesaplamada komisyon ve swap gibi taşıma maliyetleri, ilgili tarihlerdeki TCMB döviz alış kuruna göre TL’ye çevrilerek gider olarak düşülür.   
• Zararların Mahsubu: Bir takvim yılı içinde elde edilen karlı ve zararlı işlemler birbirine mahsup edilebilir, yani netleştirilebilir.   

4. Yurt Dışında Ödenen Verginin Mahsubu

Çifte vergilendirmenin önüne geçmek için Gelir Vergisi Kanunu, yurt dışında ödenen vergilerin Türkiye’de hesaplanan vergiden mahsup edilmesine olanak tanır.   

• Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA): Eğer Türkiye ile kazancın elde edildiği ülke arasında bir ÇVÖA varsa, anlaşma hükümleri uygulanır.   

  Mahsup Şartları: Mahsup edilecek vergi, yurt dışında ödenen vergi ile Türkiye’de hesaplanan verginin yurt dışı kazanca isabet eden kısmını geçemez.   
• Belgelendirme: Mahsup için yurt dışında ödenen verginin ilgili ülke makamlarından alınacak belgelerle ispatlanması gerekir.   

6. Sonuç

Yurt dışı forex işlemlerinden gelir elde eden bir yatırımcı olarak, vergi yükümlülüklerinizi doğru bir şekilde yerine getirmek için aşağıdaki adımları atmanız hayati önem taşır:

1. Kapsamlı Kayıt Tutun: Yurt dışı aracı kurumunuzdan tüm işlem, komisyon ve swap dökümlerini edinin.
2. TL’ye Çevrimi Titizlikle Yapın: Tüm kazanç ve giderlerinizi, işlem tarihindeki TCMB döviz alış kuruna göre TL’ye çevirin.
3. Yıllık Beyannameyi İhmal Etmeyin: Kazancınızın miktarı ne olursa olsun, her takvim yılı için takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vermeyi unutmayın.
4. Profesyonel Destek Alın: Vergi mevzuatındaki karmaşıklıklar ve düzenlemelerin dinamik yapısı nedeniyle, bir mali müşavirden veya vergi danışmanından destek almanız, olası cezai yaptırımlardan kaçınmanız için kritik önem taşır.   

Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gelirler, vergi ziyaı cezası gibi ciddi yaptırımlara yol açabilir. Doğru ve zamanında beyan, yasal risklerden korunmanın en önemli yoludur.