Engelli ÖTV Muafiyeti 2025

Engelli ÖTV Muafiyeti 2025 Rehberi: Yeni Kurallar ve Fiyat Limiti

2025 yılı, engelli bireylerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) muafiyetiyle araç sahibi olma koşullarında devrim niteliğinde değişiklikleri beraberinde getirdi. Getirilen 10 yıl kuralı, %40 yerlilik şartı ve güncellenen fiyat limiti, süreci tamamen yeniden şekillendirdi. Bu rehber, 2025 yılında ÖTV’siz araç alımına dair tüm güncel bilgileri, yasal detayları, başvuru adımlarını ve en çok merak edilen soruların yanıtlarını bir araya getirmektedir.

2025’te Engelli ÖTV Muafiyetini Kökten Değiştiren 3 Ana Kural Nedir?

2025 yılı itibarıyla uygulamaya konan yeni düzenlemeler, ÖTV istisnasını sosyal bir hakkın yanı sıra bir ekonomik politika aracına dönüştürdü. İşte bilmeniz gereken üç temel değişiklik:

1. 10 Yıl Kuralı: Satış ve Yeniden Alım Süresi Uzatıldı

Önceki uygulamada 5 yıl olan aracın satılamaması ve yeni bir muafiyetli araç alınamaması süresi, yeni düzenleme ile 10 yıla çıkarıldı. Bu kuralın temel amacı suistimali önlemek olsa da, hak sahiplerinin değişen yaşam koşullarına ve teknolojiye uyum sağlama esnekliğini önemli ölçüde kısıtlamaktadır.

• 27 Aralık 2024 ve Sonrası Alımlar: Araç, satın alma tarihinden itibaren 10 yıl geçmeden satılamaz. Satılırsa, alınmayan ÖTV’nin tamamı devlete ödenir. Ayrıca 10 yıl dolmadan yeni bir muafiyetli araç alınamaz.
• 27 Aralık 2024 Öncesi Alımlar: Bu kişiler araçlarını 5 yıl sonra ÖTV’siz satabilir, ancak yeni bir muafiyetli araç almak için ilk alım tarihinden itibaren 10 yılın dolmasını beklemek zorundadır. Vergi idaresinin bu görüşü tartışmaya açıktır.

2. %40 Yerli Katkı Oranı Şartı: Araç Seçenekleri Sınırlandı

Belki de en radikal değişiklik, muafiyetin yalnızca asgari %40 yerli katkı oranına sahip araçlar için geçerli olmasıdır. Bu şart, ithal modellerin neredeyse tamamını kapsam dışı bırakarak, engelli bireylerin araç seçme özgürlüğünü Türkiye’de üretilen belirli modellere yönlendirmiştir.

3. Fiyat Limiti: 2025 İçin Güncel Üst Sınır Ne Kadar?

Her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenen ÖTV muafiyeti üst limiti, 2025 yılı için 2.290.200 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar, aracın ÖTV ve KDV dahil “anahtar teslim” satış fiyatıdır. Fiyatı bu limitin üzerinde olan bir araç, diğer tüm şartları sağlasa bile muafiyet kapsamında alınamaz.

Kimler 2025’te ÖTV Muafiyetinden Yararlanabilir? (Engel Oranına Göre Şartlar)

ÖTV muafiyetinden yararlanma koşulları, engelli sağlık kurulu raporunda belirtilen engel oranına göre iki ana kategoride incelenir:

%90 ve Üzeri Engel Raporu Olanlar

Engellilik oranı %90 ve üzerinde olan bireyler, ÖTV istisnasından en geniş kapsamda yararlanan gruptur. Bu gruptaki hak sahipleri için aranan şartlar daha esnektir:

• Özel Tertibat ve Kullanım Şartı Aranmaz: Araçta herhangi bir özel donanım veya tertibat bulunması zorunlu değildir. Ayrıca, engelli bireyin aracı bizzat kullanması şartı da aranmaz.
• Engel Sebebi Önemli Değildir: Muafiyet hakkı için engelin türü (ortopedik, görme, işitme, zihinsel, kronik hastalık vb.) bir fark yaratmaz. Engel oranının %90 veya üzerinde olması tek başına yeterlidir.
• Yaş ve Hukuki Durum: Bu haktan yararlanmak için yaş sınırı yoktur. 18 yaşından küçük engelli çocuklar için ebeveynleri velayeten veya mahkeme tarafından atanmış vasileri aracılığıyla işlem yapabilir. 18 yaşından büyük ve zihinsel engeli olan bireyler için de vasi kararı ile araç alımı gerçekleştirilir.
• Gerekli Sağlık Raporu: Hak sahipliğinin belgelenmesi için tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınmış, “Engellilik Oranı” bölümünde %90 veya daha yüksek bir oranın belirtildiği Engelli Sağlık Kurulu Raporu‘nun ibraz edilmesi zorunludur. 18 yaşından küçükler için düzenlenen Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)‘nde ise “Özel Koşul Gereksinimi Vardır (ÖKGV)” ibaresinin yer alması gerekmektedir.

%90 Altı Engel Raporu Olanlar (Ortopedik Engel ve Özel Tertibat)

Engel oranı %40 ile %89 arasında olanlar için şartlar daha sıkıdır:

• Ortopedik Engel ve Özel Tertibat Zorunluluğu: Muafiyet hakkı, kişinin ortopedik bir engele sahip olmasına ve bu engelin, aracın gaz, fren veya vites gibi hareket ettirici aksamında özel bir tertibat yapılmasını zorunlu kılmasına bağlıdır. Bu durumun sağlık kurulu raporunda “Hareket ettirici aksamda özel tertibatlı araç kullanması gerekir” ifadesiyle net olarak belirtilmesi şarttır.
• Sürücü Belgesi ve Kişisel Kullanım: Kişinin engel durumuna uygun kodları içeren bir sürücü belgesine sahip olması ve aracı bizzat kendisinin kullanması esastır.

Kritik Gelişme: Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararı ve Belirsizlik

Anayasa Mahkemesi (AYM), 26 Haziran 2025’te yayımlanan bir kararla, %90 altı engellilerin muafiyetini “bizzat kullanma ve özel tertibat” şartına bağlayan kanun ibaresini iptal etmiştir.

• Gerekçe: Mahkeme, bu hükmün, özel tertibatla araç kullanabilenler ile aracı hiç kullanamayacak durumda olan aynı engel grubundaki kişiler arasında eşitliğe aykırı bir durum yarattığına karar vermiştir.
• 9 Aylık Erteleme: AYM, TBMM’ye yeni ve Anayasa’ya uygun bir düzenleme yapması için 9 ay süre tanımıştır. Bu süre sonunda karar yürürlüğe girecektir.
• Risk: Eğer 9 ay içinde yeni bir yasa çıkarılmazsa, %90 altı engellilerin ÖTV muafiyeti hakkı tamamen ortadan kalkabilir ve bir yasa boşluğu doğabilir. Bu nedenle bu gruptaki bireylerin yasal sürecin netleşmesini beklemesi tavsiye edilir.

5 Yıl – 10 Yıl Karmaşası: Kazanılmış Hakların İhlali mi?

Engelli araç alımında yaşanan en büyük ihtilaf konularından biri, ÖTV muafiyetli araçların tekrar alımında uygulanan bekleme süresinin 5 yıldan 10 yıla çıkarılmasıdır.

• Yeni Düzenleme: 27 Aralık 2024 tarihli “7537 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında yapılan düzenlemeyle, ÖTV istisnasından on yılda bir defaya mahsus olmak üzere yararlanılabileceği belirtilmiştir.
• İhtilafın Kaynağı: Sorun, bu yeni 10 yıllık sürenin geçmişe yönelik olarak uygulanmasından kaynaklanmaktadır. Vergi daireleri, 27 Aralık 2024’ten önce araçlarını 5 yıllık süresini doldurup satan engelli bireylerin dahi yeni araç alımı için 10 yıl beklemeleri gerektiğini bildirmektedir. Bu durum, kanunların geriye yürümezliği ve kazanılmış hak ilkesi gibi temel hukuk prensipleriyle çelişmektedir.
  • Örneğin, 2018’de araç alıp 2024 Ekim ayında (yeni düzenleme çıkmadan önce) satan bir engelli bireyin, 5 yıllık süresi dolduğu için yeni bir ÖTV’siz araç alma hakkı varken, yeni düzenleme ile birlikte “eski aracınızı satmış olsanız bile, yeni araç alabilmek için 10 yıla kadar beklemeniz gerekiyor” yorumu getirilmiştir.
  • Bir diğer örnekte, 5 Ocak 2020’de araç alan ve 5 yıllık süresi 5 Ocak 2025’te dolacak olan bir engelli, yeni düzenleme nedeniyle aracını satıp yeni bir araç alma hakkına sahip olmasına rağmen 10 yıl beklemesi gerektiği tebliği ile karşılaşmıştır.
• Hukuki Değerlendirme: Bu uygulamanın, Anayasa’ya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygun olmadığı ve kazanılmış hakları açıkça çiğnediği tartışabilir.
• Yeni Alımlar İçin Durum: Ancak, 27 Aralık 2024’ten sonra sıfırdan bir araç alınıyorsa, bu araç için bekleme süresi zaten 10 yıldır ve bu durumda yasal bir sıkıntı bulunmamaktadır. İhtilaf, bu tarihten önce alınan araçların satışında 10 yıl kuralının geriye dönük uygulanmasıdır.

Vergi daireleri, Maliye Bakanlığı’nın çıkardığı tebliğdeki açıklamalara uymak zorunda oldukları için, engelli vatandaşlarımız haklarını elde etmek amacıyla yargı yoluna başvurmak zorunda kalmaktadır.

• Olumlu Gelişmeler:  Bu konuda açılan davaların olumlu sonuçlar vermeye başlamasıdır. İstanbul ve Ankara illerinde açılan davalardan olumlu sonuçlar alındığı belirtilmiştir.
• Emsal Niteliğinde Karar: Yakın zamanda, İzmir 2. Vergi Mahkemesi, kanun değişikliği öncesi aracını satan kişi için 10 yıllık sürenin uygulanamayacağına dair yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Bu karar, engelli bireyler açısından şimdilik sevindirici bir haber olarak kabul edilmektedir.
• Yüksek Mahkeme Onayı Bekleniyor: Ancak bu kararlar şimdilik yerel mahkeme kararlarıdır ve yalnızca davayı açıp kazanan kişi için geçerlidir. Bu kararların emsal teşkil etmesi için Danıştay tarafından onaylanması gerekmektedir. Yine de bu durum, hukuki açıdan güçlü bir duruş sergilendiğini ve yargıdan dönme ihtimalinin yüksek olduğunu göstermektedir.

ÖTV Muafiyetiyle Hangi Araçlar Alınabilir?

Hak sahipleri, fiyat ve yerlilik limitini karşılayan sıfır kilometre binek otomobil, hafif ticari araç ve motosikletleri ÖTV’siz alabilir.

• Binek Otomobiller: Genellikle motor silindir hacmi 1600 cm3‘ü geçmeyen araçlar kapsama girer.
• Hafif Ticari Araçlar: Motor silindir hacmi 2800 cm3‘ü geçmeyen van, kamyonet gibi araçlar alınabilir.
• Motosikletler: Motor hacmi sınırı olmaksızın tüm motosikletler alınabilir.

ÖTV Muafiyetli Aracı Kimler Kullanabilir?

Aracın kimler tarafından kullanılabileceği, engellilik oranına göre farklılık göstermektedir ve yeni düzenlemelerle tescil kayıtlarına işlenen şerhlerle denetim altına alınmıştır:

• %90 ve Üzeri Raporla Alınan Araçlar: Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne göre bu araçlar; “Araç sahibi engelli kişinin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden birinci derece kan ve kayın hısımları, kardeşleri, vasisi veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü arasından tescil kayıtlarına işlenen en fazla iki kişi tarafından kullanılabilir. 2025 itibarıyla getirilen önemli bir yenilik, aracı kullanma yetkisi olan bu kişilerin kimlik bilgilerinin, vergi dairesinden alınacak bir taahhütname ile aracın tescil kayıtlarına (ruhsata) işlenmesi zorunluluğudur.
• %90 Altı Raporla Alınan (Özel Tertibatlı) Araçlar: Bu araçlar için temel kural, sadece aracı kendi adına tescil ettiren engelli birey tarafından kullanılması maddesi Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş olsa da, iptal kararı yazımızın yayımlandığı tarihte henüz yürürlüğe girmemiştir. Aracın ruhsatına, “Engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılan ve özel tüketim vergisinden müstesna olarak iktisap edilen aracın bizzat engelli tarafından kullanılması gerekmektedir” şeklinde bir şerh işlenir. Ancak, Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde, araca takılan özel tertibatın sökülebilir nitelikte olması ve bu durumun belgelenmesi halinde, aracın üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlar tarafından da kullanılabileceğine dair istisnai bir hüküm bulunmaktadır. Bu durum, uygulamada çelişkilere yol açabilmektedir.

Başvuru Süreci: Adım Adım ÖTV’siz Araç Nasıl Alınır?

1. Sağlık Kurulu Raporu Alın: Tam teşekküllü bir devlet hastanesinden engel durumunuza uygun, güncel bir rapor alın.
2. Araç Seçin ve Proforma Fatura Alın: Şartlara uygun bir araç belirleyip bayiden proforma fatura alın.
3. Vergi Dairesine Başvurun: Rapor ve proforma fatura ile vergi dairesine başvurun. Bu işlemi genellikle aracı satan bayi yerine getirir.
4. “ÖTV Ödeme Belgesi”ni Alın: Vergi dairesi, başvuruyu onaylayarak ÖTV’nin ödenmediğini gösteren belgeyi düzenler.
5. Noter ve Tescil İşlemlerini Tamamlayın: Bayi, bu belgeye göre ÖTV’siz nihai faturayı keser. Noter ve trafik tescil işlemleri tamamlanarak ruhsata gerekli şerhler (10 yıl satış yasağı vb.) işlenir.

Sonuç ve Öneriler

Engelli araç ÖTV muafiyeti konusunda önemli gelişmeler ve ihtilaflar yaşanmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararı, eşitlik ilkesi çerçevesinde yeni bir düzenlemeyi zorunlu kılarken, 5 yıl – 10 yıl karmaşası ise kazanılmış hakların korunması açısından hukuki mücadeleleri beraberinde getirmiştir.

Eğer benzer bir durumla karşı karşıyaysanız ve ÖTV muafiyetiyle ilgili hak kaybı yaşadığınızı düşünüyorsanız, vergi dairesine başvurup ret cevabı aldıktan sonra hukuki mücadele başlatmanız mümkündür. Bu süreçte bir vergi hukukçusundan destek almanız büyük önem taşımaktadır. Unutmayın, hak arayışı ve hukuki mücadele, bu tür karmaşık durumlarda en etkili yoldur.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

ÖTV muafiyetli araç alımında KDV ve MTV ödenir mi?

Evet, KDV ödenir ancak aracın ÖTV’siz matrahı üzerinden hesaplandığı için daha düşük olur.45 ÖTV muafiyetiyle alınan araçlar, Motorlu Taşıtlar Vergisi’nden (MTV) tamamen muaftır.

10 yıl dolmadan araç satılırsa ne olur?

Aracın ilk alımında muaf olunan ÖTV’nin tamamı devlete geri ödenir ve 10 yıllık süre dolmadan yeni bir muafiyetli araç alınamaz.

Aracın pert olması durumunda yeni araç alınabilir mi?

Evet. Araç kaza, sel, yangın gibi bir nedenle kullanılamaz hale gelir ve hurdaya ayrılırsa, 10 yıl bekleme şartı aranmaksızın yeni bir araç ÖTV muafiyetiyle alınabilir.

Vefat halinde mirasçılar aracı satabilir mi?

Vefat durumunda araç, ÖTV ödenmeden mirasçılara intikal eder. Mirasçılar aracı satabilir, ancak 5 yıllık süre dolmadan engelli olmayan birine satılırsa, muaf olunan ÖTV’nin ödenmesi gerekir.

%90 altı engelliler için Anayasa Mahkemesi kararı ne anlama geliyor?

AYM, mevcut kanunu eşitsizlik yarattığı için iptal etti ve yasa yapıcıya yeni bir düzenleme yapması için 9 ay süre verdi. Bu süre sonunda yeni bir yasa çıkmazsa, %90 altı engelliler için ÖTV muafiyeti hakkı riske girebilir. Bu nedenle yasal sürecin takip edilmesi önemlidir.

Sonuç: Dikkatli Planlama Şart

2025 yılı düzenlemeleri, ÖTV muafiyetini daha karmaşık ve uzun vadeli bir karar haline getirmiştir. Hak sahiplerinin 10 yıl kuralını, kısıtlı araç seçeneklerini ve hukuki belirsizlikleri göz önünde bulundurarak dikkatli bir planlama yapması gerekmektedir. Satın alma kararı vermeden önce, seçilen aracın bayisi ve ilgili vergi dairesi ile tüm güncel şartların teyit edilmesi, sorunsuz bir süreç için kritik önem taşımaktadır.