VUK Mükerrer Madde 30 – Verginin idarece tarhı:
Verginin idarece tarhı; 29 uncu ve 30 uncu maddeler dışında kalan hallerde, mükelleflerin verginin tarhı için vergi kanunları ile muayyen zamanlarda müracaat etmemeleri veya aynı kanunlarla kendilerine tahmil edilen mecburiyetleri yerine getirmemeleri sebebiyle zamanında tarh edilemiyen verginin kanunen belli matrahlar üzerinden idarece tarh edilmesidir.
Bu takdirde vergi, 131 inci madde mucibince tanzim edilen yoklama fişine müsteniden tarh olunur.
Bu şekilde tarh olunan vergilerle cezalarına ilişkin ihbarnameler bir taraftan, mükellefin bilinen adresine posta ile yollanır; diğer taraftan mükellefin adını, soyadını, hesap numarasını, işini, adresini tarh edilen verginin ve kesilen cezanın miktar ve cinsini gösterir bir ilan vergi dairesinin ilan koymaya mahsus mahalline asılır.
VUK Mükerrer Madde 30 – Verginin idarece tarhı ile ilgili Danıştay Kararı
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2019/3142
Karar No : 2022/1444
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Med. Tem. İnş. Tur. Gıda
Pey. Taş. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından imzaladığı alt yüklenici sözleşmelerinden doğan damga vergisinin ödenmediğinden bahisle, Karabük Belediye Başkanlığının yazılarına istinaden 2015/Aralık dönemine ilişkin olarak re’sen tarh edilen damga vergisi ile tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle kesilen bir kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava konusu vergi ziyaı cezalı damga vergisine ilişkin vergi/ceza ihbarnameleri içeriği damga vergisine konu olan alt yüklenici sözleşmelerinin Sözleşmenin Türü ve Bedeli başlıklı 7. maddesinde sözleşmelere ilişkin tanımların yapıldığı belirtilen EK-1e atıf yapıldığı, EK-1 in belli bir meblağ içerdiği yönünde tespit yapılamadığı, sözleşmenin belli bir meblağı içermediği ya da bu bedelin hesaplanmasına ilişkin rakamlara yer verilmediğinden dava konusu sözleşmelerin nisbi damga vergisine tabi tutulmasına olanak bulunmadığı, ayrıca tarhiyata esas alınan Karabük Belediye Başkanlığı’nın … tarih ve …, … tarih ve … ile … tarih ve … sayılı yazılarında belirtilen sözleşme tutarlarının da davacı ile Karabük Belediye Başkanlığı arasında yapılan sözleşmelere göre hesaplandığı anlaşıldığından davacı şirket adına salınan vergi ziyaı cezalı damga vergisinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne dava konusu cezalı tarhiyatın kaldırılmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Vergi Usul Kanunu’nun 29. maddesinde, her ne şekilde olursa olsun bir vergi tarh edildikten sonra bu vergiye müteallik olarak meydana çıkan ve defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak miktarı tespit olunan bir matrah veya matrah farkı üzerinden alınacak verginin tarh edilmesinin ikmalen vergi tarhı; 30. maddesinde, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasının re’sen vergi tarhı, mükerrer 30. maddesinde ise, 29. ve 30. maddeler dışında kalan hallerde, mükelleflerin verginin tarhı için vergi kanunları ile muayyen zamanlarda müracaat etmemeleri veya aynı kanunlarla kendilerine tahmil edilen mecburiyetleri yerine getirmemeleri sebebiyle zamanında tarh edilemeyen verginin kanunen belli matrahlar üzerinden idarece tarh edilmesinin, verginin idarece tarhı olarak tanımlandığı; bu takdirde verginin, 131. madde mucibince tanzim edilen yoklama fişine müsteniden tarh olunacağının açıklandığı; 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 26. maddesinde de, resmi dairelerin ilgili memurlarının kendilerine ibraz edilen kağıtların damga vergisini aramaya ve vergisi hiç ödenmemiş olanları bir tutanakla tespit etmeye veya bunları tutanağı düzenlemek üzere, vergi dairesine göndermeye mecbur olduklarının belirtildiği, bu hükümlere göre; damga vergisi yönünden, re’sen veya ikmalen vergi tarhının söz konusu olamayacağı; ancak, Damga Vergisi Kanunu’nun 26. maddesi uyarınca kendisine damga vergisine tabi kağıt ibraz edilen resmi daire memurunca veya bu memurun bildirmesi üzerine vergi dairesince düzenlenen ve Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 30. maddesinde idarece vergi tarhiyatı yapılabilmesi için aranan yoklama fişi yerine geçecek tutanağa dayanılarak idarece tarh usulüne göre işlem tesis edileceği sonucuna varıldığı, bu itibarla, re’sen veya ikmalen vergi tarhına konu edilemeyecek damga vergisinin, vergi dairesince Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 30. maddesinde idarece vergi tarhiyatı yapılabilmesi için aranan yoklama fişi yerine geçecek tutanak düzenlenerek idarece tarh usulüne göre işlem tesis edilmesi gerekirken, takdir komisyonuna başvurularak re’sen tarh yoluna gidilmesinde 213 sayılı Kanun ve 488 sayılı Kanun hükümlerine uyarlık görülmediğinden davalı istinaf isteminin belirtilen gerekçe ile reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı şirketin Karabük Belediye Başkanlığı ile imzaladığı sözleşmeler neticesinde alt yüklenici firmalar ile imzaladığı sözleşmelerin damga vergisinin ödenmediğinin tespit edildiği, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na göre bir kağıdın damga vergisine tabi tutulabilmesi için kağıdın hukuken tekemmül etmiş ve herhangi bir hususu ispat veya belli edecek nitelik kazanmış olmasının gerektiği, tarh edilen damga vergisi için davacı şirket adına vergi ziyaı cezasının kesilmesinin gerekli olduğu, idarece yapılan işlemlerin hukuka uygun olduğu iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:Davacı şirket tarafından imzaladığı alt yüklenici sözleşmelerinden doğan damga vergisinin ödenmediğinden bahisle, Karabük Belediye Başkanlığının yazılarına istinaden 2015/Aralık dönemine ilişkin olarak re’sen tarh edilen damga vergisi ile tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle kesilen bir kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun tarh ve tahakkuk usulünü düzenleyen ikinci kısmında yer alan re’sen vergi tarhı başlıklı 30. maddesinin 1. fıkrasında; Resen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde, takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır. İnceleme raporunda bu maddeye göre belirlenen matrah veya matrah farkı resen takdir olunmuş sayılır. kuralına yer verilmiştir.
Aynı Kanun’un 74. maddesinin (a) fıkrasının 1. bendinde; Yetkili makamlar tarafından istenilen matrah ve servet takdirlerini yapmak ve 2. bendinde; vergi kanunlarında yazılı fiat, ücret veya sair matrah ve kıymetleri takdir etmek takdir komisyonunun görevleri arasında sayılmış, 135. maddesinde ise, vergi incelemesinin; vergi müfettişleri, vergi müfettiş yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılacağı, Gelir İdaresi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanların her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haiz olduğu belirtilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; re’sen vergi tarhını, vergi alacağının yetkililerce re’sen takdir olunan matrah veya matrah farkı üzerinden vergi nispeti uygulanmak suretiyle hesaplanması olarak tanımlamak mümkündür. Gerek 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda gerekse 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda damga vergisinin re’sen vergi tarhına konu edilemeyeceğine ilişkin bir düzenleme yer almadığından, vergi dairelerince re’sen damga vergisi tarhiyatı yoluna gidilmesi önünde bir engel bulunmamakta ise de; söz konusu tanımdan da anlaşılacağı üzere, vergi idaresince re’sen vergi tarh olunabilmesi için, öncelikle, re’sen takdir olunmuş bir matrah veya matrah farkının varlığının gerekli olduğu açıktır.
Başka bir anlatımla, vergi idaresince re’sen yapılan vergi tarhının hukuken geçerli olabilmesi için, bu tarhiyatın, 213 sayılı Yasa kuralları uyarınca matrah takdiri yapmakla görevli bulunan takdir komisyonunca takdir olunan ya da vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenen inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah farkına dayandırılmış olması gerekmektedir.
Bu durumda, takdir komisyonunca takdir olunan veya vergi inceleme raporuyla belirlenmiş bir matrah ya da matrah farkına dayanmaksızın, alt yüklenicilerle imzalanan sözleşmelerin damga vergisinin ödenmediğinin Karabük Belediye Başkanlığı tarafından bildirilmesi üzerine doğrudan davacının bağlı olduğu Vergi Dairesi Müdürlüğünce tarh edilen vergi ziyaı cezalı damga vergisinin yukarıda yazılı gerekçeyle kaldırılmasına karar veren Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda yazılı gerekçeyle ONANMASINA,
3.2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca, onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … Vergi Mahkemesine gönderilmesine, 14/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
