İçerik Başlıkları
- 1 6183 Tasarrufun İptali Davası
- 2 6183 Tasarrufun İptali Davasının Amacı
- 3 İptal Davasının Konusu
- 4 6183 Tasarrufun İptali Davasının Şartları
- 5 İptal Davasında Muhataplar
- 6 6183 Tasarrufun İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
- 7 İptal Davasında Geçersiz Sayılabilecek Tasarruflar
- 8 Amme Borçlusunun Hükümsüz Sayılan Diğer Tasarrufları (6183 Sayılı Kanun, 29. Madde)
- 9 İptal Davasında Zamanaşımı ve Sonuçları
- 10 İptal Davasının Sonuçları
- 11 Sonuç
6183 Tasarrufun İptali Davası
6183 Sayılı Kanun, vergi alacaklarının tahsilini düzenlerken bazı güvenlik tedbirleri de öngörmüştür. Bu tedbirlerden biri, kamu borçlusunun kamu alacaklarına zarar verebilecek işlemlerinin iptalini sağlamak amacıyla açılabilecek iptal davasıdır. İptal davası, amme borçlusunun kamu alacaklarına zarar vermek amacıyla gerçekleştirdiği ve kanunda belirtilen niteliklere sahip tasarrufların iptalini talep eden bir davadır.
İptal davası, 6183 sayılı Kanun’un 24, 25 ve 26. maddelerinde, hükümsüz sayılan tasarruflar için açılacak davanın türü, yetkili mahkemeler, davanın tarafları ve uygulanacak hükümler düzenlenmiştir. Kanun’un 27, 28, 29 ve 30. maddelerinde ise kamuyu zarara uğratmak amacıyla yapılan ve iptal davasının konusu olabilecek tasarruflar açıklanmıştır. Ayrıca, Kanun’un 31. maddesi, iptal edilen tasarruflardan yararlanan üçüncü kişilerin hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.
6183 sayılı Kanun’da iptal davaları ile ilgili açık bir hüküm olmamakla birlikte, İcra ve İflas Kanunu’nun tasarrufun iptali ile ilgili 277-284 maddeleri bu davalarda kıyasen uygulanabilir. Yargı kararlarında da bu uygulamaların örneklerine rastlanmaktadır.
6183 Tasarrufun İptali Davasının Amacı
6183 sayılı Kanun çerçevesinde iptal davasının temel amacı, kamu borçlarını ödeyemeyen ya da ödeyebilecek mal varlığı bulunmayan kişilerin, kamu alacaklarını ödemelerini engelleyen tasarruflarını iptal etmektir. Bu şekilde tasarrufların hükümsüz hale getirilmesi ve kamu alacaklarının tahsil edilmesi sağlanır. İptal davası, dolaylı yoldan borçlu aleyhine cebri icra yolunun yürütülmesini amaçlar.
Yargıtay’a göre, “6183 Sayılı Kanun’un amacı, kamu alacağının tamamının veya bir kısmının tahsil edilmesini engellemek üzere borçlu tarafından yapılan tek taraflı hukuksal işlemlerle, borçlunun amacını bilen ya da bilmesi gereken kişilere yönelik yapılan hukuksal işlemlerin tarihinden bağımsız olarak hükümsüz kılınması ve bu sayede kamu alacağının tahsil edilmesidir.”
Başka bir Yargıtay kararında ise iptal davasının amacı şöyle açıklanmıştır: “Dava, 6183 Sayılı Kanun’un 24 ve sonraki maddelerine dayanılarak açılan bir iptal davasıdır. Bu davanın amacı, davacı hazinenin alacağını sınırlı olarak cebri icra yoluyla tahsilini sağlamaktır.”
Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere, iptal davası sonucunda idare, dava konusu mal üzerinde cebri icra yoluyla hakkını alabilecektir. Örneğin, dava konusu bir gayrimenkulse, davacı, taşınmazın haczini ve satışını talep edebilir. İptal davası, malın aynına ilişkin değil, kişisel bir davadır. Alacaklıdan mal kaçırmaya yönelik taşınmaz satışının iptali durumunda ise yalnızca satış sözleşmesinin iptali kararı verilebilir. İptal davası sonucunda tasarrufa konu mal alıcının mülkiyetinde kalmaya devam ederken, davacı bu malı haciz ettirip sattırarak alacağını tahsil edebilir.