İçerik Başlıkları
Başkasına Ait IBAN Kullanmada Özel Usulsüzlük Cezası
Tahsilatların banka ve benzeri finans kurumları, ödeme kuruluşları ya da Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (PTT) aracılığıyla, başkalarının adı veya hesabı üzerinden yapılması durumunda belirli özel usulsüzlük cezaları uygulanmaktadır. 02/08/2024 tarihinde yayımlanan 7524 sayılı Kanun ile başkasına ait IBAN üzerinden tahsilat yapanlar 20.000.000-TL’ye kadar özel usulsüzlük cezası ile cezalanladırılabilir. Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355‘inci maddesine eklenen ceza hükmü aşağıdaki gibidir:
“Mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin tahsilatların, banka ve benzeri finans kurumları, ödeme kuruluşları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla başkalarının adı ve/veya hesabı kullanılarak yapılması durumunda, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 10’u nispetinde, mal teslimi veya hizmet ifasını yapanlar ile adına ve/veya hesabına ödeme yapılanlara ayrı ayrı özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde ceza kesilen mükellefler hakkında üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz. Ancak, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon Türk lirasını geçemez.”
Kanun gerekçesinde, “Mükelleflerin mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin tahsilatlarının, kendi adına kayıtlı hesaplar yerine, başka kişiler adına kayıtlı hesaplar aracılığıyla yapılması durumunda, başkalarının hesabım kullanan ve kendi hesabını kullandıranlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmektedir. Kişiler adına kayıtlı hesap olmaksızın isim, kimlik numarası ve benzeri yöntemler aracılığıyla yapılan tahsilatlar için de aynı ceza uygulanacaktır.” hükümleri yer almaktadır .
Özel Usulsüzlük Cezaları ve Uygulama Şartları
Mal teslimi veya hizmet ifası sırasında tahsilatların, banka ve diğer finans kurumları veya ödeme kuruluşları aracılığıyla başkalarının adı ve/veya hesabı kullanılarak yapılması özel usulsüzlük cezasına neden olan bir fiildir. Bu durumda, her bir işlem için, mal teslimi veya hizmet ifasını gerçekleştiren kişiler ve adına ödeme yapılan kişiler için, işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. Bu cezalar, işlemin her iki tarafına da ayrı ayrı kesilir.
Bu düzenlemenin amacı, ödeme işlemlerinin ve muhasebe kayıtlarının doğruluğunu temin etmek ve olası suistimallerin önüne geçmektir. Bu kapsamdaki cezalar, tahsilat işlemlerinin yasal çerçevede yürütülmesini sağlamak için önemli bir denetim mekanizması oluşturur. Ayrıca, bu tür cezalar kesilen mükellefler için, düzenlemenin üçüncü fıkra hükümleri uygulanmaz.VUK mükerrer madde 355’in 3. fıkrası aşağıdaki gibidir:
“Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayanların her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde ceza kesilenler hakkında üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz. (Ek cümle: 23/7/2010- 6009/12 md.) Ancak, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 770.000 TL (20 milyon Türk lirasını)’yi geçemez. (Ek cümle:28/7/2024- 7524/13 md.) Tevsik zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların, durumu ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde, ödemede bulunan adına bu fıkra uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmez.”
Mal ve hizmet alımlarında müşteri ile ödemeyi yapan kart sahibinin farklı kişi olması halinde özel usulsüzlük cezası kesilmeyeceğine ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın açıklaması:
“Mal teslimi veya hizmet ifası yapılan müşteri ile ödemeyi yapan kart sahibinin farklı kişiler olması hususu düzenleme kapsamında cezaya tabi fiiller arasında sayılmamaktadır. Bir başka anlatımla, madde uygulamasında ödemeyi yapan kart sahibinin kim olduğunun bir önemi bulunmamaktadır. Bu nedenle ödeme yaparken başkasının kredi kartını kullanmaktan dolayı özel usulsüzlük cezası uygulanması gibi bir durum söz konusu değildir.”
Yıllık Ceza Sınırı ve Yönetimi
Başkasına ait IBAN kullanımında bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezalarının toplamı, 20 milyon Türk lirasını geçemez. Bu sınır, büyük ölçekli işlemler ve geniş kapsamlı ticari faaliyetlerde bile cezaların belirli bir üst limit içinde kalmasını sağlar. Bu durum, cezaların yönetilebilirliğini ve öngörülebilirliğini artırarak, işletmelerin mali risklerini daha iyi yönetmelerine yardımcı olur.
Başkasına Ait POS Cihazı Kullanmada Özel Usulsüzlük Cezası
23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu uyarınca izin verilen durumlar hariç olmak üzere kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve benzeri ödeme araçları kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen tahsilatların, kendi mükellefiyeti adına kayıtlı olmayan ödeme sistemleri veya cihazları aracılığıyla yapılması durumunda, tahsilatı yapan mükelleflere ve kendi adına kayıtlı olan bu sistemleri veya cihazları kullandıranlara ayrı ayrı her bir işlem için bu maddeye göre tatbik olunan özel usulsüzlük cezasının üç katı uygulanır. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon Türk lirasını geçemez.
Bayi-alt bayi ilişkisi kapsamında tahsis edilen POS cihazları için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın açıklaması:
“Bayi-alt bayi ilişkisi ve benzeri ilişki kapsamında gerek kendisine tahsis edilen POS cihazını kullandıran gerekse bu cihazlar vasıtasıyla teslim ettikleri mal ve hizmetlere ilişkin tahsilatlarını yapan mükelleflerin, 213 sayılı Kanunda yer alan hükümler gereğince belge düzenleme, hasılatları kaydetme ve diğer yükümlülüklerini tam ve zamanında yerine getirmeleri şartıyla bahse konu mevzuatta öngörüldüğü şekilde hareket edebilmeleri mümkün bulunmaktadır.”
Sonuç
Başkasına ait IBAN veya POS cihazı kullanılarak gerçekleştirilen tahsilatlar, Vergi Usul Kanunu uyarınca usulsüzlük cezalarına tabidir. Başkasının adına kayıtlı hesaplar ve cihazlar kullanılarak yapılan tahsilatlar, mali işlemlerin doğruluğunu tehlikeye atar ve çeşitli suistimallere yol açabilmektedir. Bu nedenle, her iki taraf için de ayrı ayrı uygulanan ve her bir işlem için %10 olarak belirlenen ceza oranlarıyla birlikte yıllık 20 milyon TL’lik ceza sınırı getirilmiştir.
