SGK Prim Borcuna İtiraz ve Dava Süreci

SGK Prim Borcuna İtiraz ve Dava Süreci

İşverenler, kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortası için ilgili kanunlarda öngörülen primleri SGK’ya ödemekle yükümlüdür. SGK tarafından hatalı veya usulsüz şekilde prim borcu tahakkuk ettirilebilmektedir. Bu durum, özellikle işverenler ve sigortalılar açısından hem mali hem de hukuki sorunlara yol açabilmektedir.

Peki, hatalı olduğu düşünülen bir SGK prim borcu tebligatı aldığınızda hangi haklara sahipsiniz ve izlemeniz gereken yasal süreç nedir?

Hatalı Prim Borcu Tahakkuku Neden Oluşur?

Kaynaklar, SGK’nın hatalı prim borcu tahakkuk işlemlerinin çeşitli nedenlerden kaynaklanabileceğini belirtmektedir:

• Eksik veya hatalı işyeri bildirgeleri: İşverenin SGK’ya bildirdiği bilgilerle kurum kayıtlarının uyumsuz olması.
• Yanlış sigorta kodu kullanımı: Çalışanın sigorta kapsamının hatalı sınıflandırılması.
• Hatalı işe giriş veya çıkış bildirgeleri: Çalışanın işe başlama veya işten ayrılış tarihinin SGK’ya yanlış bildirilmesi.
• Hizmet dökümündeki yanlışlıklar: Sigorta prim gün sayılarında tutarsızlık olması.
• Feshin (işten çıkışın) geç bildirilmesi: İşten ayrılan bir çalışanın sistemde hala aktif görünmesi nedeniyle prim borcu doğması.
• Asgari İşçilik Tespiti Sonucu Eksik Prim Tahakkuku: İşverenin, yaptığı işin niteliği ve kapasitesine göre gerekli sigortalı sayısını veya prime esas kazanç tutarını SGK’ya eksik bildirmesi durumunda. SGK’nın denetim memurları tarafından asgari işçilik tutarı tespit edilebilir ve bu tutar üzerinden re’sen (kendiliğinden) prim borcu tahakkuk ettirilebilir. Özellikle ihale usulü yapılan işler ve özel nitelikteki inşaat işlerinde SGK, yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğini araştırabilir. Eksik bildirilen işçilik üzerinden hesaplanan prim, gecikme cezası ve gecikme zammı işverene tebliğ edilir. Bu re’sen tahakkuk, SGK’ya verilmesi gereken belgelerin tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde Kurumca belgelerin re’sen düzenlenmesi sonucu da ortaya çıkabilir.

Bu gibi durumlarda SGK tarafından işverene prim borcu tebligatı gönderilir.

SGK Prim Borcuna İtiraz Süreci

SGK tarafından Kurum denetim memurlarınca yapılan tespitler veya belgelerin Kurumca re’sen düzenlenmesi sonucunda tahakkuk ettirilen sigorta primleri borcuna karşı işverenin itiraz hakkı bulunmaktadır.

İtiraz süreci şu şekildedir:

1. Süre: SGK tarafından re’sen tahakkuk ve tebliğ edilen prim borcuna karşı itiraz süresi, tebliğ tarihinden itibaren bir aydır.
2. Merci: İtiraz, prim borcunu tebliğ eden ilgili Kurum ünitesine yapılır. Kaynaklar, Kurum içi yapılanmada bu itirazların Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonu tarafından karara bağlandığını belirtir. İtiraz dilekçesi elden verilebileceği gibi taahhütlü posta yoluyla da gönderilebilir.
3. Etkisi: İşveren tarafından yapılan itiraz, Kurum’un tahsilat işlemlerini / icra takibini durdurur. İtiraz hakkında karar verilmeden prim borcu kesinleşmeyeceğinden herhangi bir haciz işlemi yapılamaz.
4. Komisyon Kararı: İtiraz, Ünite Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonunda incelenerek en geç 30 gün içinde karara bağlanır.
5. İtirazdan Vazgeçme: İşveren veya vekili, itiraz komisyonu karar verene kadar itirazından vazgeçebilir. Vazgeçme, o olaya özgü itiraz hakkının kaybedilmesi anlamına gelir.

SGK Prim Borcuna Karşı Dava Süreci

SGK’ya yapılan itirazın reddi halinde, işverenin dava açma hakkı doğar.

Dava süreci ve dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

1. Süre: İtirazın reddine ilişkin kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde dava açılması gerekir. Borcun tahakkuku ve tebliği yapılmadan dava açma süresi başlamaz.
2. Yetkili Mahkeme: Prim borcunun iptaline ilişkin davalarda İş Mahkemeleri görevlidir. İdari para cezalarının iptali ise İdare Mahkemelerinin görev alanındadır.
3. Etkisi: İşverenin İş Mahkemesi’ne dava açması, Kurum’un prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz. Bu nedenle, takip işlemlerinin durdurulması için mahkemeden ihtiyati tedbir talep edilmesi gerekebilir.
4. Davada Taraflar: Kurum denetim raporunda lehine prim tespiti yapılan sigortalı işçiler de dava sonucunun hak alanlarını ilgilendirmesi nedeniyle davada taraf olarak yer alacaklardır.
5. Asgari İşçilik Davalarında İnceleme: Özellikle asgari işçilik uygulamasına dair uyuşmazlıklarda mahkemece kayıt ve defterler üzerinde inceleme yapılır, işin özellikleri dikkate alınarak işçilik miktarı belirlenir. Bu incelemeler özel ve teknik bilgi gerektirdiğinden, genellikle hukukçu, mali müşavir ve sektör bilgisi olan bir mühendisten oluşan üç kişilik bilirkişi kurulundan rapor alınır.

İtiraz Süresinin Kaçırılması ve Ödeme Emri

SGK tarafından düzenlenen prim tahakkukuna karşı bir aylık süresi içinde itiraz edilmemesi halinde prim borcu kesinleşmiş olur. Prim borcu kesinleştiğinde SGK, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (AATUHK) gereğince ödeme emri düzenleyerek işverene tebliğ eder.

Ödeme emrine karşı da itiraz hakkı bulunmaktadır:

1. Süre:  Ödeme emrine karşı, 5510 ve 6183 sayılı Kanun maddelerine dayanarak 15 gün içinde İş Mahkemesi’nde ödeme emrine itiraz davası açılabilir.
2. İtiraz Nedenleri: 6183 Sayılı Kanun’a göre ödeme emrine itirazda bulunurken ileri sürülebilecek nedenler sınırlıdır. İşveren, böyle bir borcu olmadığı, borcu kısmen ödediği veya borcun zamanaşımına uğradığı iddiaları dışında başka bir itiraz nedeni ileri süremez.

SGK Alacaklarında Zamanaşımı

SGK’nın prim ve diğer alacakları, 5510 sayılı Kanun’a göre on yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımı süresinin başlangıcı, alacağın nasıl oluştuğuna göre değişir:

• Ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılının başı.
• Mahkeme kararı sonucunda doğmuşsa kararın kesinleşme tarihi.
• Kurumun denetim elemanlarının tespitlerinden doğmuşsa rapor tarihi.
• Kamu idarelerinin denetimlerinden doğmuşsa bu denetim sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarih.
• Kuruma bilgi ve belge intikali sonucu doğmuşsa bilgi veya belgenin Kuruma intikal ettiği tarih.

Zamanaşımı, ödeme emrine itirazda ileri sürülebilecek haklı nedenlerden biridir.

Sorumluluk

Şirketlerin kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen (birlikte ve art arda) sorumludur. Şirketten tahsil edilemeyen prim alacakları için bu kişilere de ödeme emri gönderilebilir.

Sonuç

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hatalı prim borcu tahakkuk ettirilmesi mümkündür. Bu tür durumlarda işverenlerin ve sigortalıların yasal haklarını bilmesi ve süresi içinde kullanması büyük önem taşır. Re’sen tahakkuk eden prim borçlarına karşı bir ay içinde ilgili SGK ünitesine itiraz edilmesi ve itirazın reddi halinde bir ay içinde İş Mahkemesi’nde dava açılması yasal yollardır. Ödeme emri tebliğ edildiğinde ise, duruma göre on beş gün içinde sınırlı itiraz nedenleriyle itirazda bulunulabilir. Ayrıca, on yıllık zamanaşımı süresinin dolup dolmadığının kontrol edilmesi de önemlidir.