Kiraların Bankadan Ödenmesi Zorunluluğu 2024

Kiraların Bankadan Ödenmesi Zorunluluğu 2024

Tevsik zorunluluğu, kira ödemeleri başta olmak üzere, mali hareketlerin belgelendirilmesi için belirli kurallar getiren bir düzenlemedir. Bu zorunluluk, ödemelerin güvenli bir şekilde kayıt altına alınmasını sağlarken, vergi kaçakçılığı gibi mali sorunları da önlemeyi hedeflemektedir. Konuyla ilgili düzenlemeler 328 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır.  Bu yazıda, tevsik zorunluluğunun kapsamı, gerekli belge düzenlemeleri ve tevsik kurallarına uyulmaması durumunda uygulanacak cezalar detaylıca açıklanmaktadır.

Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı ve Belge Düzeni

Tevsik zorunluluğu, özellikle kira ödemelerinde ve konut ile iş yeri kiralamalarında geçerlidir. Kira bedellerinin, belirlenen kanallar aracılığıyla yapılması ve belgeyle tevsik edilmesi gereklidir. Bu kanallar şunları içerir:

1. Kira Ödemelerinde Tevsik Zorunluluğu: Konut veya iş yeri kiralayan kişilerin, kira bedellerini bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (PTT) aracılığıyla yapmaları zorunludur. Banka dekontları veya PTT belgeleri tevsik belgesi olarak kabul edilir.
2. Kısa Süreli Konut Kiralamaları: Haftalık veya günlük yapılan konut kiralamaları da tevsik zorunluluğuna tabidir. Bu tür kısa süreli kira ödemeleri için de banka veya PTT gibi kurumlar üzerinden yapılan ödemelerin belgelenmesi şarttır.
3. Mahkeme veya İcra Yoluyla Yapılan Ödemeler: Kira bedelinin mahkeme veya icra yoluyla ödenmesi durumunda tevsik zorunluluğu aranmaz. Bu tür durumlar, zorunluluk kapsamı dışında tutulmuştur.
4. Hisseli Gayrimenkullerin Kiralanması: Hisseli gayrimenkullerde, kira bedelinin tamamının hisse sahiplerinden birine bankalar veya PTT aracılığıyla ödenmesi halinde tevsik zorunluluğu sağlanmış kabul edilir.
5. Tevsik Yöntemleri: Tevsik için kullanılan yöntemler arasında para yatırma, havale, EFT, çek, banka veya kredi kartı gibi ödeme araçları yer alır. Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödemeler de aynı şekilde tevsik kapsamındadır.

Örneğin, kiracı kişinin banka şubesine giderek T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası, ad-soyad/unvan bilgileri ve “kira ödemesi” açıklamasıyla kiraya verenin hesabına ödeme yapması durumunda, tevsik yükümlülüğü yerine getirilmiş olur.

Ceza Uygulaması

Tevsik zorunluluğuna uymayan mükellefler için, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesi kapsamında özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. Bu kapsamda, belirtilen zorunluluklara uymayan kişilere, işleme konu tutarın %10’u kadar ceza kesilmektedir. Ceza tutarları ise mükellef sınıflarına göre farklılık gösterir:

• Birinci Sınıf Tüccar ve Serbest Meslek Erbabı: 20.000 TL’den az olmamak üzere %10 oranında ceza.
• İkinci Sınıf Tüccar ve Defter Tutan Çiftçiler: 10.000 TL’den az olmamak üzere %10 oranında ceza.
• Diğer Mükellefler: 5.000 TL’den az olmamak üzere %10 oranında ceza.

Her yılın başında bu ceza tutarları, bir önceki yılın yeniden değerleme oranı üzerinden güncellenmektedir. Ayrıca, ödemeyi tevsik zorunluluğuna aykırı olarak yapan kişiler, durumu beş iş günü içinde idareye bildirmeleri halinde ceza kesilmesinden muaf tutulmaktadır.

Örnekler

Örnek 1: Kira Bedelinin Elden Ödenmesi Durumunda Ceza Uygulaması

Durum: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefi olan (A), sahibi olduğu konutu, 2024 yılında vergi mükellefi olmayan (B)’ye aylık 20.000 TL kira bedeliyle kiraya vermiştir. Kasım ayına ait kira bedelinin elden ödendiği tespit edilmiştir.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamı: Mevzuata göre konut ve iş yeri kiralarında yapılan kira tahsilat ve ödemeleri, banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi (PTT) aracılığıyla yapılmalıdır. Elden tahsilat ya da ödeme yapılması durumunda tevsik yükümlülüğüne aykırı hareket edilmiş olur.

Ceza Uygulaması: 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355. maddesi gereğince, tevsik zorunluluğuna uymayan kişilere özel usulsüzlük cezası kesilir. 2024 yılı için asgari ceza tutarı 5.000 TL olarak belirlenmiştir.

Hesaplama: Kasım ayına ilişkin kira bedeli 20.000 TL’dir. Bunun %10’u üzerinden hesaplanan ceza (20.000 TL x 0,10 = 2.000 TL), asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, (A) ve (B) için ayrı ayrı 5.000 TL olmak üzere toplamda 10.000 TL ceza kesilecektir.

Ödeme Bildirimi Halinde Ceza Muafiyeti: Kiracı (B), elden ödemenin tevsik zorunluluğuna uymadığını beyan ederek, beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirimde bulunursa ceza ödemekle yükümlü olmayacaktır.

Örnek 2: Kısmen Banka Aracılığıyla, Kısmen Elden Kira Ödemesi Yapılması

Durum: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefi olan (C), sahibi olduğu konutu, vergi mükellefi olmayan (D)‘ye 2024 yılında aylık 25.000 TL kira bedeli ile kiraya vermiştir. Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ait kira bedellerinin 10.000 TL’si banka aracılığıyla, kalan 15.000 TL’si ise elden ödenmiştir.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamı: Kira bedelinin tamamının banka veya PTT aracılığıyla ödenmesi gerekmektedir. Bu örnekte, banka üzerinden 10.000 TL yatırılmış, ancak kalan 15.000 TL elden ödenmiştir, bu durumda tevsik zorunluluğu ihlal edilmiştir.

Ceza Uygulaması: Elden ödenen her bir işlem için %10 oranında hesaplanacak ceza tutarı (15.000 TL x 0,10 = 1.500 TL), 2024 yılı için belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından (C) ve (D) için her bir ay (Ekim, Kasım, Aralık) için ayrı ayrı 5.000 TL ceza kesilecektir.

Sonuç: Toplamda üç ay için (3 x 5.000 = 15.000 TL) hem kiraya veren (C) hem de kiracı (D) için ayrı ayrı 15.000 TL ceza uygulanacaktır.

Örnek 3: Serbest Meslek Erbabının Konutu İkamet Amaçlı Kiralaması

Durum: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (E), konutunu, serbest meslek erbabı olan (F)‘ye ikamet amacıyla aylık 25.000 TL kira ile kiraya vermiştir. (F), Kasım ve Aralık aylarına ilişkin kira ödemelerini elden yapmıştır.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamı: Mevzuat gereğince kira bedelinin banka veya PTT aracılığı ile ödenmesi gerekmekte olup elden ödeme yapılması durumunda tevsik zorunluluğuna uyulmamış sayılır.

Ceza Uygulaması: Elden tahsil edilen her bir kira ödemesi için %10 oranında hesaplanan ceza tutarı (25.000 TL x 0,10 = 2.500 TL), asgari ceza olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, Kasım ve Aralık ayları için ayrı ayrı (2 x 5.000 =) toplamda 10.000 TL ceza kesilecektir.

Örnek 4: Hisseli Gayrimenkulün Kiraya Verilmesi Durumunda Ceza Uygulaması

Durum: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefi olan (G) ve (H), %50 hisse oranına sahip oldukları gayrimenkulü 2024 yılında ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi (I)‘ya aylık 40.000 TL bedelle iş yeri olarak kiraya vermişlerdir. (I), Ekim ve Kasım aylarında kira bedelini elden ödemiştir.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamı: Kira ödemelerinin PTT ya da banka aracılığıyla yapılması zorunludur. Ödemenin elden yapılması durumunda tevsik şartı ihlal edilmiş olur.

Ceza Uygulaması: Elden ödenen her bir işlem için %10 oranında hesaplanacak ceza tutarı (20.000 TL x 0,10 = 2.000 TL), asgari ceza olan 5.000 TL’nin altında kalmaktadır. Bu nedenle (G) ve (H) için iki ay boyunca (2 x 5.000 = 10.000 TL), toplamda 20.000 TL ceza uygulanacaktır. Kiracı (I) için ise ödemeler %10 oranında (40.000 TL x 0,10 = 4.000 TL) hesaplanan ceza asgari ceza olan 20.000 TL altında kaldığından toplamda iki ay için (2 x 20.000 = 40.000 TL) ceza kesilecektir.

Örnek 5: Ticari Kazanç Mükellefi Tarafından Konut Kiralaması Durumunda Ceza

Durum: Ticari kazanç mükellefi (K), 2024 yılında işletmesine kayıtlı gayrimenkulü iş yeri olarak (L) A.Ş.‘ye aylık 350.000 TL bedelle kiralamıştır. (L) A.Ş., kira bedellerinin 100.000 TL’sini banka, kalan 250.000 TL’sini elden ödemiştir.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamı: Kira ödemesinin tamamının banka veya PTT aracılığıyla yapılması gereklidir. Elden ödeme ile tevsik şartı ihlal edilmiştir.

Ceza Uygulaması: Elden ödenen her bir kira bedeli için %10 oranında hesaplanan ceza tutarı (250.000 TL x 0,10 = 25.000 TL) asgari ceza olan 20.000 TL’nin üzerindedir. (K) ve (L) A.Ş. için üç ay boyunca (3 x 25.000 = 75.000 TL) toplamda 75.000 TL ceza uygulanacaktır.

Sonuç

Tevsik zorunluluğu, kira işlemlerinin şeffaf bir şekilde belgelenmesini sağlamak adına getirilmiş bir yükümlülüktür. Zorunluluklara uymayan mükellefler için uygulanan cezalar, vergi düzenlemelerine uyum sağlamanın teşvik edilmesine yönelik caydırıcı bir mekanizmadır. Mükelleflerin cezaya maruz kalmamak için kira ödemelerini mutlaka belirtilen tevsik yöntemlerine uygun yapmaları gerekmektedir.