Vergi Usul Kanunu (VUK Madde 11) – Vergi kesenlerin sorumluluğu:
Yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar.
Bu sorumluluk, bunların ödedikleri vergilerden dolayı asıl mükelleflere rücu etmek hakkını kaldırmaz.
Mal alım ve satımı ve hizmet ifası dolayısiyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden, alım satıma, taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarında doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak suretiyle dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanlar müteselsilen sorumludurlar
Ancak üçüncü fıkrada belirtilen müteselsilen sorumluluk mal üreten çiftçiler ile nihai tüketiciler için söz konusu değildir.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı zirai ürünlerin (işlenmiş olanlar dahil) alım ve satımına aracılık eden kuruluşlar ile Ticaret Borsalarını bu mahsullerin satın alınması sırasında yapılacak vergi tevkifatından müteselsilen sorumlu tutmaya, sözkonusu ürünlerin satışı dolayısıyla yapılacak vergi tevkifatının hangi safhada yapılacağını her bir ürün için ayrı ayrı belirlemeye yetkilidir. Maliye ve Gümrük Bakanlığı tarafından belirlenen safhadan önceki safhalarda tevkif yoluyla alınan vergiler iade edilmez ve süresinde ilgili vergi dairesine yatırılır.
Müteselsil sorumluluğun şartları, sınırları ve bu konuya ilişkin usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığınca belirlenir.
Cumhurbaşkanı, ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmamasına, ödeme yapan veya ödemeye aracılık edenlerin vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunluluğu bulunup bulunmamasına, ödemenin konusunun mal veya hizmet alım satımı olup olmamasına, elektronik ortamda gerçekleştirilip gerçekleştirilmemesine, ödeme yapılanın bu tutarı vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapıp yapmamasına bakılmaksızın, vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanlara vergi kesintisi yaptırmaya, iş grupları, iş nevileri, sektörler ve emtia grupları itibarıyla, vergiye tabi işlemle ilgili, vergi kanunlarında belirtilen alt ve üst limitler arasında olmak şartıyla, farklı kesinti oranları tespit etmeye yetkilidir.
Kanun Gerekçesi:
(213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU’NUN 11. MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPAN 6745 SAYILI YATIRIMLARIN PROJE BAZINDA DESTEKLENMESİ İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN’UN 9. MADDESİNİN GEREKÇESİDİR.)
(TASARININ 16. MADDESİ KANUNUN YASALAŞAN METNİNİN 9. MADDESİNE KARŞILIK GELMEKTEDİR.)
MADDE 16- Ekonomik işlemlerin teknolojik gelişmeyle birlikte gittikçe karmaşık bir hale gelmesi vergi kanunlarında bu ihtiyacı karşılayacak yeni bir vergi güvenlik müessesesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle yapılan değişiklikle Bakanlar Kuruluna, vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanlara vergi kesinti yaptırmaya ve belirli şartlar altında farklı kesinti oranları tespit etmeye ilişkin yetki verilmektedir.
Maddede öngörülen yetki sayesinde, başta internet üzerinden gerçekleştirilen ticari işlemler olmak üzere, bilgi işlem teknolojilerinin yaygın olarak kullanıldığı alanlarda kayıtlı ekonomiye geçişi hızlandırmak ve kayıt dışılıkla etkin mücadele etmek adına her türlü işleme karşı korunaklı bir yapı hızlı ve etkin bir biçimde oluşturulabilecektir.
VUK Madde 11 – Vergi kesenlerin sorumluluğu ile İlgili Danıştay Kararları:
Karar 1:
DANIŞTAY
- Daire
Esas Yıl/No: 2016/15446
Karar Yıl/No: 2019/1399
Karar tarihi: 03.04.2019
STOPAJ VERGİSİNİN KALDIRILMASI İSTEMİ – HURDA TİCARETİ YAPAN DAVACININ GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ YAPMA SORUMLULUĞU ALIMLARINI YASADA BELİRTİLENLERDEN YAPMASI KOŞULUNUN GERÇEKLEŞMESİNE BAĞLI OLUP BU YÖNDE YAPILMIŞ BİR TESPİT BULUNMADIĞI – HÜKMÜN BOZULMASI
ÖZET: Olayda; davacının gerçekte esnaf muaflığından faydalanan kişilerden aldığı hurda emtiasını …. Metal Toprak Mahsulleri Sanayi Ticaret Ltd.Şti.’nden aldığı sahte faturalarla belgelendirdiğinden bahisle cezalı tarhiyat yapılmış ise de; hurda ticareti yapan davacının gelir vergisi kesintisi yapma sorumluluğu, alımlarını, yasada belirtilenlerden yapması koşulunun gerçekleşmesine bağlı olup bu yönde yapılmış bir tespit bulunmadığından, varsayıma dayanılarak salınan vergi ziyaı cezalı gelir (stopaj) vergisinde ve davayı reddeden vergi mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
(213 S. K. m. 3, 11, 30) (193 S. K. m. 94)
İSTEMİN KONUSU: İzmir 2. Vergi Mahkemesi’nin 10/12/2015 tarih ve E:2014/1583, K:2015/1786 sayılı kararının; temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı adına, Gaziemir Vergi Dairesi Müdürlüğünün 4730341062 vergi numaralı mükellefi …. Metal Toprak Mahsulleri Sanayi Ticaret Ltd.Şti.’nden aldığı faturaların sahte olduğu yolunda düzenlenen vergi inceleme raporuna dayanılarak 2011/Ocak, Mart dönemleri için re’sen tarh edilen üç kat vergi ziyaı cezalı gelir(stopaj) vergisinin kaldırılmasına ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:…. Metal Toprak Mahsulleri Sanayi Ticaret Ltd.Şti. hakkındaki vergi tekniği raporundaki tespitlerin değerlendirilmesinden, düzenlenen faturaların, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeler olduğu sonucuna varıldığından dava konusu cezalı tarhiyatta hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Faturaların gerçek bir emtia ve hizmet alımına dayandığı, ödemelerin banka yoluyla yapıldığı, tespitlerin faturaların sahte olduğunu göstermeye yeterli olmadığı iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ….’IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:Davacı adına, tevkifat yükümlülüğünden kaçınmak amacıyla bir kısım hurda emtia alımını sahte fatura ile belgelendirdiği yolunda düzenlenen 21/08/2014 tarih ve 2014-A-2957/20 sayılı vergi inceleme raporuna dayanılarak re’sen tarh edilen üç kat vergi ziyaı cezalı gelir(stopaj) vergisinin kaldırılması istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3/b. maddesinde; vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, 11. maddesinde; yaptıkları ve yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanların verginin tam olarak kesilip ödenmesi ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumlu oldukları; bu sorumluluğun, ödenen vergilerden dolayı asıl mükelleflere rücu etmek hakkını kaldırmayacağı belirtilmiş; 30/1. maddesinde; resen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi inceleme yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması şeklinde tanımlanarak,134. maddesinde de vergi incelemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak tespit etmek ve sağlamak olduğu ifade edilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Vergi Tevkifatı” başlıklı 94’üncü maddesinde, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin, bu maddenin alt bentlerinde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları, maddenin ikinci fıkrasının 13-b bendinde; esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılacak ödemeler üzerinden hurda mal alımları için %2 oranında gelir vergisi kesintisi yapılması gerektiği (12/01/2009 tarih ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca), 107. maddesinin birinci fıkrasının 3’üncü bendinde; verginin tevkif suretiyle alınması halinde mükellef hesabına tevkifat yapmaya mecbur olanların tarhiyata muhatap olacağı, kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, vergi tevkifatı yapmak zorunda olan mükelleflerin esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılacak ödemeler üzerinden hurda mal alımları için %2 oranında gelir vergisi kesintisi yapmaları gerekli olup, vergilendirme işlemi yapılırken Kanuna uygun olarak biçimlendirilen muamelelerin bu biçimselliğinin ötesine geçilerek, muamelenin tarafları arasında oluşan maddi ve hukuki ilişkinin gerçek mahiyetinin araştırılması gerekmektedir.
Olayda; davacının gerçekte esnaf muaflığından faydalanan kişilerden aldığı hurda emtiasını …. Metal Toprak Mahsulleri Sanayi Ticaret Ltd.Şti.’nden aldığı sahte faturalarla belgelendirdiğinden bahisle cezalı tarhiyat yapılmış ise de; hurda ticareti yapan davacının gelir vergisi kesintisi yapma sorumluluğu, alımlarını, yasada belirtilenlerden yapması koşulunun gerçekleşmesine bağlı olup bu yönde yapılmış bir tespit bulunmadığından, varsayıma dayanılarak salınan vergi ziyaı cezalı gelir (stopaj) vergisinde ve davayı reddeden vergi mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
- Davacının temyiz isteminin kabulüne,
- İzmir 2. Vergi Mahkemesi’nin 10/12/2015 tarih ve E:2014/1583, K:2015/1786 sayılı kararının BOZULMASINA,
- 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 03/04/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)
