İçerik Başlıkları
Banka Hesabının Başkasına Kullandırılmasının Cezası
Başkası Hesabına İşlem Yapıldığının Beyan Edilmemesi Suçu
5549 sayılı Kanun, banka hesaplarında başkası adına yapılan işlemleri düzenleyerek, finansal sistemin şeffaflığını ve güvenliğini sağlamayı amaçlar. Bu kanunun 3/1 maddesi, bankalara müşterilerinin kimliklerini tespit etme ve işlem yaptıkları kişilerin kimliklerini belirleme zorunluluğu getirir. Bu sayede, işlemlerin kim tarafından ve kimin adına yapıldığı net bir şekilde belirlenir.Ancak, 5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi, bu yükümlülüğe aykırı davrananları cezalandırır. Bu maddeye göre, kendi adına ancak başkası hesabına işlem yapan bir kişi, bu durumu bankaya yazılı olarak bildirmediği takdirde altı aydan bir yıla kadar hapis veya beşbin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
Bu kanun hükümleri çerçevesinde, bir kişi kendi banka hesabından başkası adına işlem yapacaksa, bu durumu işlem öncesinde bankaya yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bu bildirim, işlemin şeffaflığını sağlayarak, bankanın gerekli tedbirleri almasına ve yasa dışı faaliyetlerin tespit edilmesine yardımcı olmak amacıyla ihdas edilmiştir. 5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi, bir kişinin kendi hesabını başkası için kullanmasını veya kullandırmasını tek başına suç olarak kabul eder. Bu düzenleme ile, hesap sahiplerinin kimliklerinin gizlenerek yasa dışı amaçlar için kullanılmasının engellenmesi amaçlanır.
İlgili maddenin gerekçesi, “maddeyle yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığı ile yapılan işlemlerde, işlemin esas sahibinin kimliğinin gizli tutulmasının önlenmesi amaçlanmıştır. Kişilerin kendi adına ve fakat başkası hesabına işlem yapması ancak bunu gizlemesi durumunda, kimlik tespit yükümlülüğü ile hedeflenen amaca tam olarak ulaşılamamaktadır. Bu nedenle işlemi yapan kişinin başkası hesabına hareket etmesi halinde bu durumu yükümlülere yazılı olarak bildirmesi, aksi takdirde cezalandırılması hüküm altına alınmıştır.” şeklindedir.
Suçun Unsurları ve Uygulamadaki Yorum Farklılıkları
5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi, başkası adına banka hesabı kullananların bu durumu bankaya yazılı olarak bildirmemesini suç olarak düzenler. Bu düzenleme ile finansal sistemin şeffaflığı ve güvenliği korunması amaçlanır. Suçun oluşabilmesi için kimlik tespiti gerektiren bir işlemin yapılması ve bu işlemin başkası adına gerçekleştirilmesi yeterlidir. Ancak, uygulamada zincirleme suç hükümleri konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı kararlarda, birden fazla para transferi tek bir suç olarak kabul edilirken, bazı kararlarda ise her transfer ayrı bir suç olarak değerlendirilir. Başkası adına hesap kullanmanın menfaat karşılığında yapılması şart değildir. 5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi geniş kapsamlı bir hükümdür ve banka hesabını kullandırma eylemiyle ilgili her fiili kapsar. Ancak, banka hesabını kullandırma eylemi ile 5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi arasında tam bir örtüşme bulunmamaktadır. Bu suç, kasten işlenebilen bir suç türüdür. Ancak, suçun özel niteliği nedeniyle, her somut olayda TCK m. 30/4’te düzenlenen haksızlık yanılgısı kurumu uygulanabilirliği tartışılmalıdır. Özellikle yabancılar açısından haksızlık yanılgısına düşme ihtimali daha yüksektir. Bu nedenle, failin yaşı, eğitimi, sosyal çevresi ve kültür düzeyi gibi faktörler dikkate alınarak, haksızlık yanılgısının kaçınılmaz olup olmadığı değerlendirilmelidir. Sonuç olarak, 5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi, başkası adına hesap kullanımının bildirilmemesini suç olarak düzenleyerek, finansal sistemin şeffaflığını ve güvenliğini sağlamayı amaçlar. Ancak, uygulamada farklı yorumlar ve kararların bulunduğu görülmektedir.
“5549 sayılı Yasa’nın 15.maddesi incelendiğinde; “Sanığın yetkilisi olduğu firma hesaplarını başkasının işlemlerinde kullandığı ancak asıl işlem sahibini yükümlü bankalara bildirmemek suretiyle üzerine atılı suçu işlediği sübuta ermişse de yükümlü bankalara bildirme zorunluluğuna dair fiillerin aynı amaca yönelik aynı kasıtla gerçekleşen birden fazla ve zamana yayılan fiiller olması, yenilenen kasıt bulunmadığı sürece iddianame düzenlenerek hukuki kesinti oluşana kadar tek suç olduğu, bu itibarla sanık hakkında zincirleme suç hükümlerinin uygulanma koşulları oluşmadığı halde TCK 43/1. Maddesi uygulanması suretiyle dört ayrı bankada işlem yapıldığından bahisle ayrı ayrı 4 kez mahkumiyetine karar verilip, sanığa fazla ceza verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu” İstanbul BAM 14.CD, 22/02/2024 E.2023/1949, K.2024/342. “
Banka hesabını başkasına kullandıran kişiler dolandırıcılık, kara para aklama suçu ve para nakline aracılık suçu ve terör örgütlerine finansman sağlama suçlarından dolayı da ayrıca yargılanma riski altında kalabilir.
Komisyonculuk Faaliyeti ve Vergi Mükellefiyeti
Banka hesabını başkasına kullandıran kişiler, “komisyonculuk faaliyeti”nden vergi mükellefi olarak kabul edilirler. Bu durumda, banka hesaplarındaki tüm para transferleri (havale, EFT vb.) detaylı bir şekilde incelenir. Şüpheli ve olağan dışı para hareketleri tespit edildiğinde, bu işlemlerden komisyon geliri elde edildiği varsayılır.
Vergi Tarhiyatı ve Cezalar
Komisyon gelirinin tespit edilmesi halinde, bu gelir üzerinden gelir vergisi, geçici vergi ve KDV tarhiyatı yapılır. Ayrıca, bir kat vergi ziyaı cezası da uygulanır. Komisyon gelirinin tespit edilemediği durumlarda ise, bankacılık işlem hacminin belirli bir oranı üzerinden komisyon geliri hesaplanarak vergi tarhiyatı yapılır. Bu fiiller için 2024 yılından itibaren özel usulsüzlük cezaları da uygulanmaya başlanmıştır.
Sonradan Yapılan Beyan Suçu Ortadan Kaldırmaz
Banka hesabını başkasına kullandırmanın olası sonuçlarından kaçınmanın bir yolu, bu durumu en baştan bankaya bildirmektir. Bu sayede, söz konusu eylem suç olarak değerlendirilmez ve herhangi bir ceza uygulanmaz (5549 sayılı Kanun, Mad. 15). Ancak, hesap başkasına kullandırıldıktan sonra yapılan bildirimler, suçu ortadan kaldırmaz.
Sonuç
5549 sayılı Kanun’un 15. maddesi, başkası adına hesap kullanımının bankaya yazılı olarak bildirilmemesini suç olarak düzenleyerek, finansal sistemin şeffaflığını ve güvenliğini sağlamayı amaçlar. Bu suç, başkası adına işlem yapılması ve bu durumun bankaya yazılı olarak bildirilmemesiyle oluşur. Suçun oluşabilmesi için menfaat karşılığında hesap kullandırma şartı aranmaz.
Ancak, uygulamada bu madde ile ilgili farklı yorumlar ve kararlar bulunmaktadır. Özellikle zincirleme suç hükümleri konusunda farklı görüşler mevcuttur. Bazı kararlarda birden fazla para transferi tek bir suç olarak kabul edilirken, bazı kararlarda ise her transfer ayrı bir suç olarak değerlendirilir.
Banka hesabını başkasına kullandıran kişiler, “komisyonculuk faaliyeti”nden vergi mükellefi olarak kabul edilirler ve bu durum vergi tarhiyatına ve cezalarına yol açabilir. Bu nedenle, banka hesabı kullandıranların ve bu hesabı kullananların yasal sonuçlar hakkında bilgi sahibi olması ve buna göre hareket etmesi önemlidir.
Son olarak, hesap başkasına kullandırıldıktan sonra yapılan bildirimler suçu ortadan kaldırmaz. Bu nedenle, bu tür eylemlerden kaçınmak ve yasal prosedürlere uygun davranmak en doğrusudur.
