Genç Girişimci İstisnası 2025

GENÇ GİRİŞİMCİ İSTİNASI 2025

GENÇ GİRİŞİMCİLER İÇİN VERGİ VE SİGORTA PRİMİ TEŞVİKLERİ

Bu makalede, genç girişimcilere sağlanan bu önemli vergi ve sigorta primi teşviklerinin neler olduğunu, kimlerin bu teşviklerden yararlanabileceğini, başvuru süreçlerini ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Amacımız, genç girişimcilerin bu teşvikler hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmalarını sağlamak ve bu fırsatlardan en iyi şekilde yararlanmalarına yardımcı olmaktır.

I. GENÇ GİRİŞİMCİLERE SAĞLANAN VERGİ TEŞVİKİ

Genç girişimcilere yönelik en önemli mali desteklerden biri, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20’nci maddesi ile düzenlenen genç girişimci kazanç istisnasıdır. Bu düzenleme, gençlerin ilk defa ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunmaları halinde, belirli bir süre ve belirli bir tutara kadar elde ettikleri kazançların gelir vergisinden istisna edilmesini öngörmektedir.

A. Yasal Dayanak ve Amaç

Genç girişimci kazanç istisnası, 10/2/2016 tarihinden itibaren ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan genç girişimcileri kapsamaktadır. Bu teşvikin temel amacı, gençlerin girişimciliğe yönlendirilmesini desteklemek ve iş dünyasına atılmalarını kolaylaştırmaktır.

B. İstisna Tutarı

Genç girişimci kazanç istisnası tutarı, başlangıçta sabit bir miktar olarak belirlenmişken, 7440 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle 1/1/2023 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere gelir vergisi tarifesinin ikinci diliminde yer alan tutar olarak değiştirilmiştir.

• 2024 yılı için uygulanacak istisna tutarı 230.000 Türk lirasıdır. Bu, 2024 yılında genç bir girişimcinin elde ettiği ilk 230.000 TL’lik ticari, zirai veya mesleki kazancının gelir vergisinden muaf olduğu anlamına gelmektedir.
• 2025 yılı için uygulanacak istisna tutarı ise 330.000 Türk lirası olarak belirlenmiştir.

Bu istisna tutarı her yıl güncellenecektir. Bu durum, genç girişimcilere uzun vadeli bir mali planlama yapma imkanı sunmaktadır. Ancak, elde edilen kazancın bu tutarı aşması durumunda, aşan kısım üzerinden ilgili vergi dilimleri dikkate alınarak gelir vergisi hesaplanacaktır. Örneğin, 2024 yılında 231.000 TL kazanç elde eden bir genç girişimci, sadece 1.000 TL üzerinden vergi ödeyecektir.

C. Vergi Teşvikinden Kimler Yararlanabilir?

Genç girişimci kazanç istisnasından yararlanabilecek kişiler aşağıdaki şartları taşımalıdır:

• Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan gerçek kişiler olmalıdır. Daha önce herhangi bir nedenle gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlar bu istisnadan yararlanamazlar. Ancak, ücretli çalışan olup daha sonra kendi işini kuranlar, ilk defa vergi mükellefi olacakları için bu teşvikten faydalanabilirler.
• Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 29 yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişiler olmalıdır. 29 yaşını doldurmuş olanlar bu teşvikten yararlanamazlar.

D. Vergi Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?

Tam mükellef genç girişimcilerin bu vergi teşvikinden yararlanabilmeleri için yukarıda belirtilenlerin yanı sıra aşağıdaki şartları da sağlamaları gerekmektedir:

• İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu, işe başlama tarihinden itibaren ilgili vergi dairesine süresi içinde bildirim yapılması anlamına gelir.
• Kendi işinde bilfiil çalışması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi şarttır. Girişimcinin aktif olarak işin içinde olması beklenmektedir.
• Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde işe başlama tarihi itibarıyla tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşıması gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin şartları taşımaması durumunda, diğer ortaklar da bu istisnadan yararlanamazlar. Örneğin, iki ortaklı bir lokanta işletmesi kuran gençlerden birinin 29 yaşını doldurmamış olması ve ilk defa mükellef olması, diğer ortağın ise 30 yaşında olması durumunda, hiçbir ortak bu istisnadan yararlanamayacaktır.
• İşletmenin devralınmaması gerekmektedir. Faaliyeti durdurulan veya devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması şarttır. Ancak, ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali bu kapsam dışındadır. Bu durumda, devralan eş veya çocuklar istisna şartlarını taşımaları kaydıyla, ölen mükellefin teşvikten faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın, üç vergilendirme dönemi boyunca teşvikten yararlanabilirler.
• Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması gerekmektedir. Halihazırda bir işi olan birinin, genç girişimci teşvikinden yararlanmak amacıyla yeni kurulan bir işletmeye ortak olması durumunda bu teşvikten yararlanması mümkün değildir.

E. Vergi Teşviki Uygulamasında Özellikli Durumlar

• Faaliyetin ortaklık olarak yürütülmesi: Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler, yukarıda belirtildiği gibi tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları halinde vergi teşvikinden ayrı ayrı yararlanabilirler. Şartlardan herhangi birinin sağlanmaması durumunda ise hiçbir ortak teşvikten faydalanamaz.
• İşletmenin devralınması: Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması durumunda teşvikten yararlanılabilmesi için devralınan kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısımı olmaması gerekmektedir. Ölüm nedeniyle devirlerde ise özel düzenlemeler bulunmaktadır.
• Başka gelirlerin olması durumu: Kazanç istisnasından yararlanan genç girişimcilerin beyana tabi başka gelirlerinin (kira, menkul sermaye iradı, ücret vb.) olması durumunda, bu teşvik sadece ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla uygulanabilecektir. Diğer gelirler bu istisnaya dahil edilmeyecektir. Örneğin, serbest meslek kazancının yanı sıra kira geliri de elde eden bir genç girişimci, sadece serbest meslek kazancının istisna tutarına kadar olan kısmı için bu teşvikten yararlanabilecektir.
• Farklı faaliyetlerden kazanç elde edilmesi: Teşvik kapsamındaki mükelleflerin, bir vergilendirme döneminde ticari, zirai veya mesleki faaliyetlerinden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda, teşvik beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanır. Ancak, toplam kazancın istisna tutarını aşması halinde, sadece istisna tutarına kadar olan kısım vergiden muaf olacaktır.
• Vergi beyannamesi verilmesi zorunluluğu: Teşvik kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya teşvik tutarının altında kazanç elde edilmesi halinde dahi yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir. Hatta hiç vergi çıkmasa bile, beyannamenin damga vergisi ödenmesi gerekmektedir.
• Teşvikten yararlanılmayan tutarın devredilememesi: Bir vergilendirme döneminde teşvik tutarının altında kazanç elde edilmesi durumunda, teşvikten yararlanılmayan tutar ertesi yıla devredilemeyecektir.
• Tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi olmaması: Vergi teşvikinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi bulunmamaktadır. Yani, örneğin serbest meslek kazancı üzerinden yapılan stopajlar normal şekilde devam edecektir; ancak yıllık beyanname verildiğinde bu stopaj tutarları mahsup edilebilecektir.

F. İşi Terk ya da İş Değişikliği Durumlarında Vergi Teşviki Uygulaması

• Faaliyetin terk edilmesi: Vergi teşvikinden yararlanan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla teşvikten yararlanılacaktır. Ancak, faaliyet terkedildikten sonra teşvik kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ilk defa işe başlama şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu teşvikten yararlanılamaz.
• Faaliyetin değiştirilmesi: Teşvikten yararlananların, yararlanma süresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet olarak değiştirmeleri veya faaliyet konusunda değişiklik yapmaları durumunda, yararlanılmayan süre kadar söz konusu teşvikten yararlanmaları mümkündür. Örneğin, mimarlık faaliyetiyle teşvikten yararlanmaya başlayan bir genç girişimci, bir yıl sonra bu faaliyetini bırakıp aynı süre içinde başka bir ticari faaliyete başlarsa, kalan iki yıl boyunca teşvikten yararlanmaya devam edebilir.

G. Takvim Yılı İçinde İşe Başlama veya İşin Terk Edilmesi Durumları

Takvim yılı içerisinde işe başlanılması veya işin terk edilmesi durumlarında, işe başlama tarihinden yıl sonuna kadar olan kıst dönem ve takvim yılı başından işin terk edildiği tarihe kadar olan kıst dönem bir vergilendirme dönemi olarak kabul edilir. Bu durumda, istisna tutarı tam olarak uygulanır, herhangi bir oransal indirim söz konusu olmaz. Teşvik, faaliyete başlanılan takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca geçerlidir. Önceki faaliyete devam ederken yeni bir faaliyete başlanılması bu üç yıllık süreyi uzatmaz. Örneğin, 2024 yılının ortasında işe başlayan bir genç girişimci, 2024, 2025 ve 2026 yılları için bu teşvikten yararlanabilecektir.

II. GENÇ GİRİŞİMCİLERE SAĞLANAN SİGORTA PRİMİ TEŞVİKİ

Genç girişimcilere yönelik bir diğer önemli destek ise sigorta primi teşvikidir. Bu teşvik, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81’inci maddesine eklenen hüküm ile hayata geçirilmiştir. Amaç, gençlerin üzerindeki sosyal güvenlik prim yükünü hafifleterek girişimciliklerini desteklemektir.

A. Kapsam ve Süre

Bu kapsamda, 1/6/2018 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 4/1-b maddesi kapsamında ilk defa vergi mükellefi olarak sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle 5510 sayılı Kanunun 82’nci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden Hazinece karşılanacaktır. Bu, yeni iş kuran gençlerin bir yıl boyunca Bağkur (4/1-b) primlerini ödememesini veya ödedikleri primlerin Hazine tarafından karşılanmasını anlamına gelir. Bu süre zarfında, sigortalılar sağlık hizmetlerinden ve diğer sosyal güvenlik haklarından yararlanmaya devam edebilmektedirler.

B. Sigorta Prim Teşvikinden Yararlanma Şartları

Sigorta primi teşvikinden yararlanma şartları aşağıdaki gibidir:

• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20’nci maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanmak. Yani, yukarıda detayları anlatılan vergi teşvikinin şartlarını taşımak gerekmektedir.
• Mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olmak. Vergi teşvikinde olduğu gibi, bu teşvikten yararlanmak için de yaş sınırı bulunmaktadır.
• 1/6/2018 tarihinden itibaren ilk defa vergi mükellefi olarak 5510 sayılı Kanunun 4/1-b maddesi kapsamında sigortalı sayılan gerçek kişilerden olmak. Bu teşvik, daha önce Bağkur kaydı olanları kapsamamaktadır.
• Kendi işinde bilfiil çalışması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi. Vergi teşvikinde olduğu gibi, burada da aktif olarak işin içinde olma şartı aranmaktadır.
• Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması. İşletme devirlerinde belirli kısıtlamalar bulunmaktadır.
• Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması. Halihazırda bir işi olan birinin yeni kurulan bir işletmeye sırf sigorta primi teşvikinden yararlanmak amacıyla ortak olması bu teşvikin amacına aykırıdır.

C. Faaliyetin Adi Ortaklık veya Şahıs Şirketi Bünyesinde Yapılması Halinde Sigorta Primi Teşviki

Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde, ortaklar arasında en genç olanı sigorta primi teşvikinden faydalanabilecektir. Ancak, prim teşvikinden faydalanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı teşvik şartlarını taşıması gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin teşvik şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da sigorta primi teşvikinden yararlanamayacaktır.

D. Sigorta Primi Teşviki İçin Başvuru Nasıl ve Nereye Yapılacaktır?

Sigorta primi teşvikinden yararlanmak isteyen sigortalıların tescil işlemleri, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20’nci maddesi kapsamında bağlı bulundukları vergi dairesinden temin edecekleri “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” belgesi ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerince yapılacaktır. Başvuru süreci, öncelikle vergi dairesinden istisna şartlarını taşıdığına dair bir belge almak ve ardından bu belge ile SGK’ya başvurmak şeklinde işlemektedir. Başvurunun e-devlet üzerinden de yapılabildiği belirtilmektedir.

E. Kazancı Basit Usulde Tespit Edilenler Sigorta Primi Teşvikinden Yararlanabilir mi?

Kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin kazançları gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu nedenle, bu mükelleflerin söz konusu kazançları için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmemekte olup, Kanunda öngörülen diğer istisna ve indirimlerin kazançtan indirimi söz konusu olmamaktadır. Ancak, genç girişimcilere yönelik olarak öngörülen kazanç istisnasının indirim konusu yapılamaması, bu mükelleflerin genç girişimci şartlarına haiz olduğunun kabulüne engel teşkil etmemektedir. Buna göre, diğer mükelleflerde olduğu gibi talep etmeleri halinde bahse konu istisnadan yararlanan mükelleflere de sigorta primi teşvikinden yararlanmalarını teminen, bağlı bulundukları vergi dairelerince istisna şartlarını taşıyıp taşımadıklarına dair yazı verilmesi mümkündür. Ancak, kazançları basit usulde tespit olunan mükellefler, 327 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin yürürlüğe girdiği 27/9/2024 tarihinden itibaren gerçek usule geçmeleri halinde, genç girişimci kazanç istisnasına ait şartları taşımaları kaydıyla söz konusu teşvikten yararlanabileceklerdir.

III. YILLIK GELİR VERGİ BEYANNAMESİNDE GENÇ GİRİŞİMCİ İSTİSNASI UYGULAMASI

Genç girişimci vergi istisnasından yararlanan mükelleflerin, yıllık gelir vergisi beyannamelerini düzenlerken bu istisnayı doğru bir şekilde uygulamaları gerekmektedir. Beyanname düzenleme süreci, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Defter Beyan Sistemi üzerinden yürütülmektedir. Mükellefler veya mali müşavirleri, bu sistem üzerinden gelir ve giderlerini eksiksiz bir şekilde işlemeli, amortisman kayıtlarını yapmalı ve diğer yasal düzenlemelere uygun olarak gelir tablosunu oluşturmalıdır.

İstisna edilen kazançlara ilişkin bildirim, beyannamenin ilgili bölümünde (İstisna Edilen Kazançlara İlişkin Bildirim ekranı) genç girişimci seçeneği işaretlenerek yapılmalıdır. 2025 yılı için istisna tutarı olan 330.000 TL’nin bu alana manuel olarak girilmesi gerekmektedir. Sistem, otomatik olarak bu tutarı düşmeyebilir. Beyan edilecek gelirden, varsa geçmiş yıl zararları veya indirim yapılabilecek diğer giderler (eğitim, sağlık harcamaları, şahıs sigorta primleri belirli oranlarda) düşülebilir. Özellikle uyumlu mükellef olma şartlarını taşıyanlar (vergi borçlarını düzenli ödeyenler, beyannamelerini zamanında verenler), hesaplanan gelir vergisinden %5 oranında indirimden yararlanabilirler. Uyumlu mükellef olup olmadığınızı Dijital Vergi Dairesi üzerinden sorgulayabilirsiniz.

Son olarak, beyannamenin ekler bölümünde işyeri bilgileri, kira bilgileri (kiracı olunması durumunda mülk sahibinin bilgileri dahil) eksiksiz olarak doldurulmalı ve beyanname onaylanarak gönderilmelidir.

Sonuç

Genç girişimcilere sunulan vergi ve sigorta primi teşvikleri, yeni iş kuran gençler için önemli bir fırsat sunmaktadır. Gelir vergisi istisnası ile üç vergilendirme dönemi boyunca belirli bir tutara kadar elde edilen kazanç vergilendirilmezken, sigorta primi teşviki ile de bir yıl boyunca Bağkur primleri Hazine tarafından karşılanmaktadır. Bu teşviklerden yararlanmak için belirli şartların sağlanması ve başvuru süreçlerinin doğru bir şekilde takip edilmesi gerekmektedir.