İhracat Bedelinin Yurda Getirilmemesi ve Ceza İşlemi

Giriş

İhracat, ülkelerin ekonomik kalkınmasında ve döviz rezervlerinin artmasında önemli bir rol oynar. Türkiye’de ihracatçıların, ihraç ettikleri malların bedellerini yurda getirme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu yükümlülüğün amacı, döviz girdilerini artırarak Türk Lirası’nın değerini korumaktır. Ancak, ihracat bedellerinin yurda getirilmemesi durumunda ciddi idari para cezaları uygulanmaktadır. Bu makalede, ihracat bedelinin yurda getirilmemesi durumunda karşılaşılan cezaların hukuki dayanakları, uygulama süreçleri ve ilgili müeyyideler ele alınacaktır.

İhracat Bedellerini Yurda Getirme Zorunluluğu

Türk parasının kıymetini koruma amacıyla ihracat bedelinin yurda getirilmesi zorunluluğu, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ve buna bağlı düzenleyici işlemlerle belirlenmiştir. Temel olarak, ihracatçılar, ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde ihracat bedellerini yurda getirmek ve ilgili kurum nezdinde ihracat hesabını kapatmak zorundadır. Bu süre içinde getirilmeyen bedeller için ihracatçılar idari para cezalarına tabi tutulmaktadır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 07.06.2024 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 07.06.2024 tarih ve 3187388 sayılı yazısına dayanarak İhracat Genelgesi’nde değişiklik yapmıştır. Bu değişiklikle, ihracat gelirlerinin bankaya ve ardından TCMB’ye satış oranı minimum %30 olarak güncellenmiştir ve bu yeni oran 10.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

10.06.2024 tarihinden itibaren, İHRACAT BEDELİ KABUL BELGESİ (İBKB) veya DÖVİZ ALIM BELGESİ (DAB) ile ilişkilendirilen ihracat gelirlerinin en az %30’u, ilgili belgeleri düzenleyen bankaya satılmak zorundadır. Bu tutarlar, bankalar tarafından aynı gün, Merkez Bankası’nın belirlediği ve o gün için geçerli olan döviz alış kuru üzerinden Merkez Bankası’na satılır ve Merkez Bankası’nın banka hesaplarına aktarılır.

İdari Para Cezalarının Kanuni Dayanağı

İhracat bedelinin yurda getirilmemesi durumunda uygulanan idari para cezaları, çeşitli yasal düzenlemelere dayanmaktadır. 1567 sayılı Kanun, ihracat bedellerini yurda getirmeyenler için idari para cezası öngörmüştür. Ayrıca, bu kanunun uygulanması ve cezaların belirlenmesiyle ilgili olarak Cumhurbaşkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası çeşitli düzenlemeler yapmaktadır. Bu düzenlemeler arasında 32 Sayılı Karar, 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ ve Merkez Bankası’nın İhracat Genelgesi önemli yer tutmaktadır.

Cezaların Türleri ve Miktarları

İhracat bedelini yurda getirmeyenler için ihracat bedelinin %5’i oranında uygulanır. Ancak, cezanın kesinleşmesinden önce bedellerin yurda getirilmesi durumunda bu ceza, yurda getirilmesi gereken ihracat bedelinin %2,5’ini geçemez.

ceza avukatı

İdari Para Cezalarının Hesaplanması

Nispi cezalar yurda getirilmeyen ihracat bedelleri üzerinden hesaplanır ve yabancı para cinsinden olan bedeller için Merkez Bankası’nın döviz satış kuru esas alınır.

Tekerrür ve Gecikme Faizi

Tekerrür halinde cezalar iki kat olarak uygulanır. Ayrıca, idari para cezasına, suç tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için 6183 sayılı Kanuna göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Bu durum, ihracat bedellerini zamanında yurda getirmeyen ihracatçıların ek mali yükümlülüklerle karşılaşmasına neden olur.

İhracat Hesabının Kapatılması

İhracat bedellerinin yurda getirilmesi, ilgili kurum nezdinde ihracat hesabının kapatılmasıyla teyit edilir. Merkez Bankası’nın İhracat Genelgesi, ihracat hesabının kapatılma usullerini detaylı bir şekilde düzenler. İhracatçılar, ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde ihracat bedelini yurda getirmek ve bu bedelleri ihracat bedeli kabul belgesine bağlamak zorundadır. Aracı bankalar ise ilgili bedellerin yurda getirilip getirilmediğini izlemekle yükümlüdür.

İhracat Hesabının Kapatılmaması Durumu

Eğer ihracat hesabı belirtilen süre içinde kapatılmazsa, banka durumu vergi dairesine ihbar eder. Vergi dairesi, ihbardan itibaren 10 iş günü içinde ilgili ihracatçıya 90 gün süreli bir ihtarname gönderir. Bu süre içinde hesabın kapatılması veya mücbir sebep halinin belgelenmesi istenir. Süre sonunda hesap kapatılmazsa, vergi dairesi durumu savcılığa ihbar eder ve savcılık idari para cezası düzenler.

İdari Para Cezasına Karşı Dava Açılması

İhracat bedellerinin yurda getirilmemesi nedeniyle verilen idari para cezalarına karşı başvuru yolları, Kabahatler Kanunu’nda düzenlenmiştir. Cumhuriyet savcılığı tarafından düzenlenen idari para cezasının iptali istemiyle, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde sulh ceza hakimliğine başvuru yapılabilir. Ayrıca, idari para cezasının tebliği üzerine peşin ödeme yapılarak cezanın dörtte üçü ödenebilir ve sonrasında yine kanun yoluna başvurulabilir. Başvuru kabul edilirse, ödenen ceza bedeli iade alınabilir.

Sulh Ceza Hakimliğinde İtiraz Süreci

Sulh ceza hakimlikleri genellikle dosya üzerinden karar vermekte, önce bilirkişi incelemesi yaptırmakta ve tarafların bilirkişi raporuna karşı beyanlarını aldıktan sonra kararlarını vermektedirler. Sulh ceza hakimliğinin vereceği karara karşı iki hafta içinde itiraz yoluna gidilebilir ve bu itirazı inceleyecek merci, kararı veren sulh ceza hakimliğini numara olarak takip eden sulh ceza hakimliğidir.

Sonuç

İhracat bedellerinin yurda getirilmesi, Türkiye’nin ekonomik istikrarı ve Türk Lirası’nın değerinin korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda uygulanan idari para cezaları, ihracatçıların dikkat etmeleri gereken önemli bir konudur. İlgili yasal düzenlemeler ve ceza süreçleri, ihracatçıların yükümlülüklerini zamanında ve eksiksiz yerine getirmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve ihracat hesabının kapatılması süreçlerine özen gösterilmesi gerekmektedir.