Sahte Fatura Nedir? Naylon Fatura Nasıl Anlaşılır? Cezası Nedir?

Sahte Fatura Nedir? Naylon Fatura Nasıl Anlaşılır? Cezası Nedir?

Sahte Fatura: Düzenleme, Kullanma, Cezalar ve Yasal Süreçler

Sahte fatura düzenleme ve kullanma suçları, ticari hayatı yakından ilgilendiren önemli bir konudur ve bu konuda detaylı bilgi sahibi olmak, işletmeler ve bireyler için büyük önem taşır. Sahte faturanın ne olduğu, nasıl anlaşıldığı, cezaları ve yasal süreçlerini adım adım inceleyeceğiz.

Naylon Fatura Nedir?

Halk arasında “naylon fatura” olarak da adlandırılan bu kavram, vergi mevzuatında doğrudan tanımlanmamıştır. Naylon fatura, gerçek bir mal veya hizmet alışverişi olmadığı halde, sanki bir alışveriş olmuş gibi düzenlenen faturalardır. Bir faturanın “naylon” olarak kabul edilmesi, gerçek bir ticari ilişkiye dayanmaması veya kısmen dayanması durumunda söz konusu olabilir.

Sahte Fatura Düzenleme ve Kullanma Nedenleri

Sahte fatura düzenleme ve kullanmanın çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenler, düzenleyen ve kullanan taraf açısından farklılık gösterebilir:

• Düzenleyen Taraf Açısından:
  • Sahte faturayı satıp komisyon geliri elde etme.
  • Kara para aklama.
  • Hayali ihracat yapma.
  • Daha önce belgesiz satılan malları işletme stoklarından çıkarmak amacıyla komisyon karşılığı sahte fatura düzenleme.
  • Kamu ihalelerine katılabilme şartları arasında bulunan ciro büyüklüğünü sağlayabilmek.
• Kullanan Taraf Açısından:
  • Giderleri fazla göstererek daha az vergi ödeme.
  • Daha fazla KDV iadesi alabilmek. Sahte fatura için ödenen komisyon bedeli, faturada yazan KDV’den daha düşük olduğu için bu yola başvurulabilir.

Sahte Fatura Türleri

İki tür sahte fatura bulunmaktadır:

• Sahte Belge: Gerçek bir işlem veya durum olmadığı halde, o işlem veya durum varmış gibi düzenlenen bir belgedir. Örneğin, hiç alınmamış temizlik malzemeleri veya reklam hizmeti için düzenlenen faturalar. Sahte belgede, ortada gerçek bir mal veya hizmet hareketi kesinlikle yoktur; fatura tamamen hayal ürünüdür.
• Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge: Gerçek bir işlem olmasına rağmen, faturada bu işlemin niteliği, miktarı veya değeri gibi bilgilerin gerçeğe aykırı şekilde gösterilmesidir. Örneğin, 1 milyon TL değerinde bir mal satılmışken, faturanın 5 milyon TL olarak düzenlenmesi veya demir satışı yapılmasına rağmen faturada çimento satıldığının belirtilmesi. Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgede, gerçek bir ticari işlem vardır, ancak bu işlem faturada farklı ve yanıltıcı bir şekilde yansıtılır.

Sahte belge ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge arasındaki ayrım, cezai sorumluluk ve zamanaşımı gibi konularda büyük önem taşır.

Sahte Faturanın Cezaları

• Sahte belge düzenleme veya kullanmanın cezası 3 yıldan 8 yıla kadar hapistir.
• Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgenin cezası 18 aydan 5 yıla kadar hapistir.

Şartlar oluşmuşsa, mahkeme 2 yılın altındaki hapis cezaları için hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verebilir. 5 yıl içinde kasıtlı olarak yeni bir suç işlenmezse hapse girilmez ve adli sicil temiz kalır. Sahte belgede hapis cezası alma ihtimali daha yüksekken, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgede bu ihtimal HAGB uygulaması nedeniyle daha düşüktür.

Sahte fatura nedeniyle vergi kaybı ortaya çıkmışsa, 3 kat vergi ziyaı cezası da uygulanır ve bu cezalar için uzlaşma söz konusu olmaz. Bu cezalar için sadece vergi cezalarında indirim yoluna başvurulabilir. Ayrıca, sahte fatura kullanımı nedeniyle özel usulsüzlük cezaları da kesilebilir. Ancak, güncel Danıştay kararlarına göre bu cezaların hukuka aykırı olduğu belirtilmektedir. Sahte fatura düzenleyen ve kullananlar KDV iadesi yönünden özel esaslar kapsamına alınarak ticari faaliyetleri kısıtlanabilir.

Sahte Fatura Nasıl Anlaşılır?

Sahte faturaları anlamak her zaman kolay olmasa da, dikkatli bir inceleme ile bazı şüpheli durumları tespit etmek mümkündür.

• Fatura Taklit mi? Bilinen bir firmanın faturası taklit edilebilir. E-arşiv faturaların gerçekten düzenlenip düzenlenmediği Gelir İdaresi sistemi üzerinden sorgulanabilir. E-arşiv fatura sorgulama ekranı için tıklayınız. 
• Firmanın Altyapısı ve Kaynakları: Faturayı düzenleyen firmanın gerçekten mal ve hizmet sunumu gerçekleştirecek bir altyapıya sahip olup olmadığı kontrol edilir. Şirket sermayesi, çalışan sayısı, envanter dengesi, depo ve nakliye araçlarının varlığı gibi kriterler incelenebilir. Firma için daha önce yapılan yoklamalar bu konuda önemlidir. Örneğin, asgari sermayeyle kurulmuş, hiçbir çalışanı ve deposu olmayan bir firmanın milyonlarca liralık ciroya ulaşması şüpheli olabilir. Böyle bir durumda firma VUK 160A maddesi kapsamında re’sen terk ettirebilir.
• Nakliye: Fatura konusu malların nakliyesinin olup olmadığı da incelenebilir. Taşıma aracına sahip olmayan firmadan alınan malların nakliyesi kanıtlanamıyorsa, sahte olarak kabul edilme ihtimali olabilir. Plaka Tanıma Sistemi (PTS) vasıtasıyla taşımanın gerçekten yapılıp yapılmadığı tespit edilebilir. Yollardaki kameraların kaydettiği plaka bilgileri içişleri bakanlığından temin edilerek, taşıma aracının beyan edilen tarih ve zamanda teslimat yerine gidip gitmediği incelenebilir.
• Ödeme Yöntemi: Fatura bedelinin ödeme yöntemine de bakılır. Fatura bedelleri banka kanalı dışında nakit olarak ödenmiş veya hiç ödenmemişse, faturanın sahte olduğuna dair şüpheler artmaktadır. Fatura bedeli banka üzerinden ödense dahi sahte olarak kabul edilebilir. Uygulamada “kapama” olarak adlandırılan yöntemde, alıcı taraf fatura bedelini satıcının banka hesabına gönderdikten çok kısa bir süre içinde, gönderilen bedel satıcı tarafından nakden çekilerek ve komisyon bedeli kesilerek alıcıya elden iade edilebilmektedir.
• Karşıt İncelemeler: Firmanın satışlarıyla ilgili karşıt incelemelerin de yapılması gerekir.

Bilmeden Sahte Fatura Kullanma

İncelemeyi yapan müfettiş, sahte olduğunu düşündüğü faturanın bilmeden kullanıldığı kanaatine varabilir. Bu durumda vergi ziyaı cezası 3 kat değil, tek kat kesilir ve cumhuriyet savcılığına suç duyurusu yapılmaz. Bilmeden kullanma tespiti, genellikle sahte faturanın toplam alışlara oranının yüzde 20’yi geçmediği durumlarda söz konusu olabilir.

Bilmeden Sahte Fatura Kullanma

Sahte Fatura Suçunda Etkin Pişmanlık

Nisan 2022’de yürürlüğe giren 7394 sayılı Kanun ile vergi kaçakçılığı suçlarına ilişkin önemli değişiklikler getirilmiştir. Bunlardan biri de etkin pişmanlıktır. Etkin pişmanlıktan yararlanmak için, gecikme faiziyle birlikte verginin aslı ve kesilen cezaların yarısının ödenmesi gerekmektedir. Bu ödeme vergi dairesine yapılıyor. Ödeme soruşturma aşamasında yapılırsa ceza yarı oranında, kovuşturma aşamasında yapılırsa ceza üçte biri oranında indirilir.

Sahte Faturada Zincirleme Suç Uygulaması

Nisan 2022’de yapılan yasal düzenleme ile getirilen önemli bir değişiklik, zincirleme suç hükümlerinin uygulanmasıyla ilgilidir.

• Önceden, her bir takvim yılı için ayrı ceza veriliyordu ve bu cezalar toplandığında 15-20 yılı bulabilen cezalarla karşılaşılıyordu.
• Son düzenleme ile farklı takvim yıllarında işlenen sahte fatura suçları, artık tek bir suç olarak kabul edilerek cezada artırıma gidilebilecektir. Bu artırım ¼ ila ¾ oranında olabilir.

Farklı tüzel kişilikler üzerinden sahte fatura düzenlenmesi halinde zincirleme suç hükümleri uygulanabilir mi?

Bir kişiye ait birden fazla şirket üzerinden sahte fatura düzenlenmişse, güncel yargılamalarda her bir şirket için ayrı yargılama yapılıp cezai işlem tesis edilmektedir. Ancak kanaatimizce olması gereken, zincirleme suç kapsamında tek bir yargılama yapılarak, tek bir ceza verilmesi gerektiğidir. İleride yüksek yargıdan bu yönde kararlar çıkması beklenebilir. Zira bu yargılamalarda mağdur sadece Devlettir. Failde bir suç işleme kararının icrası düşüncesi değişik zamanlarda devam ediyorsa ve fiiller arasında hukuki ve fiili kesinti meydana gelmemişse, farklı tüzel kişiler üzerinden kesilen ve kullanılan sahte faturalar için zincirleme suç hükümleri uygulanması gerektiği kanaatindeyiz.

Sahte fatura kullanma ve düzenleme suçları için ayrı ayrı ceza verilebilir mi?

Önceki yargılamalarda sahte fatura kullanma ve düzenleme için ayrı hapis cezalarına hükmediliyordu. Ancak, Yargıtay ceza genel kurulunun 2024 tarihli bir kararıyla bu durum değişti. Artık bu iki suçtan yargılanan kişiler hakkında da zincirleme suç hükümleri uygulanması gerekiyor. Buna göre, sadece sahte belge kullanma suçundan dolayı ceza verilmesi gerekmektedir. Devam eden yargılamalarda bu hususun mahkemenin dikkatine sunulması gerekir.

Sahte Faturada Zamanaşımı

Sahte fatura düzenleme ve kullanma suçunda zamanaşımı süresi, Türk Ceza Kanunu’na göre belirlenir. 15 Nisan 2022’den sonra sahte fatura düzenleme ve kullanma için üst sınır 8 yıla çıkarılmıştır. Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge içinse üst sınır 5 yıla çıkarılmıştır. Ancak, 15 Nisan 2022 tarihinden sonra ceza üst sınırının artması nedeniyle sahte fatura düzenlenme ve kullanma suçu için bu süre 15 yıl olacaktır. Zamanaşımını kesen veya durduran haller söz konusu olursa, zamanaşımı süresi en fazla yarısı kadar uzayabilir.

Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Dava Zamanaşımı

Sonuç

Sahte fatura düzenleme ve kullanma, ciddi yasal sonuçları olan karmaşık bir konudur. Sahte fatura türleri (sahte belge ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge) arasındaki ayrım, cezai sorumluluk açısından önemlidir. Etkin pişmanlık ile ceza indirimi alınabilir. Zincirleme suç hükümleri, farklı yıllardaki suçların tek suç sayılmasına yol açarken, zamanaşımı süreleri davanın düşmesine neden olabilir.